SEVILLA – Je kent het symbool van Spanje wel, de zwarte stier die opduikt op allerlei souvenirs en die langs de kant van veel wegen in Spanje te zien is. Dit jaar bestaat de Osborne stier 65 jaar en dat is een feestje waard. Dus pak de sherryfles erbij, zet de tapas op tafel en zing met ons mee …. “cumpleaños feliz, cumpleaños feliz, te deseamos un cumpleaños feliz” SALUD!

Je hebt ze wellicht wel eens gezien, de grote zwarte en stoere vechtstieren die langs de kant van de Spaanse wegen zijn te vinden. De Osborne stier is een boegbeeld van Spanje geworden en is beschermd als cultureel erfgoed. Maar wist je dat het eigenlijk een reclamebord is? En wist je dat deze zwarte stieren niet overal te vinden zijn in Spanje? Weet je wie het ogenschijnlijk simpele silhouet heeft ontworpen?

De stier van Osborne (in het Spaans Toro de Osborne) is een bord met het silhouet van een stier van circa 14 meter hoog, oorspronkelijk bedoeld als reclamebord voor Veterano cognac uit Jerez gemaakt door de Osborne groep, een producent van gedistilleerde dranken. 

De reclameborden staan verdeeld over heel Spanje, meestal langs wegen over bergruggen om de horizon te breken en beter zichtbaar te zijn tegen de lucht. Het doel van de borden was aanvankelijk reclame voor het merk maar in de loop der tijd zijn ze een symbool van de Spaanse cultuur geworden.

Ontstaan

In 1956 (65 jaar geleden dus) maakt het reclamebureau Azor in opdracht van Osborne een ontwerp voor Veterano cognac op reclameborden langs wegen. De ontwerper Manolo Prieto van dit bureau stelt voor het silhouet van een vechtstier te nemen. 

In 1957 werd de allereerste stier langs de weg geplaatst in de gemeente Cabanillas de la Sierra (Madrid) om zo de eigenaar van Osborne te laten zien hoe de stier eruit zou zien. De eerste stier was echter wit en dat vond de eigenaar maar niets waarop besloten werd de stier zwart te maken.

In november van 1958 wordt gestart met de eerste borden, gemaakt van hout. Ze zijn 4 meter hoog met de hoorns wit geschilderd en een bord erbij met de naam van de drank. Doordat de houten borden niet bestand bleken tegen het weer, ging men in 1961 over tot het plaatsen van borden van staalplaat. 

De borden werden vergroot tot 7 meter hoog. Door een wijziging van de normen voor reclameborden langs de weg in 1962 worden de borden nu 14 meter hoog. Langzaamaan verspreiden de stieren zich door heel Spanje.

Jaren later in 1988 eist de algemene Spaanse verkeerswet dat alle reclame-uitingen zichtbaar vanaf rijkswegen worden verwijderd. Veel borden worden hierop weggehaald. In september 1994 eist het Spaanse wegenbesluit dat alle stieren van Osborne worden verwijderd. 

Veel gemeenten, dorpen, culturele organisaties, kunstenaars, politici en journalisten spreken zich echter uit vóór het handhaven van de borden. De Junta de Andalucía vraagt om een inventarisatie als “cultureel erfgoed” en de Comunidad Foral de Navarra beroept zich op gewoonterecht om de stieren op hun gebied te behouden.

In december 1997 spreekt de Spaanse Hoge Raad zich uit vóór het handhaven van de borden op grond van “esthetisch of cultureel belang” wat men aan de borden heeft toegekend. Vanaf 1998 blijft de “stier van Osborne” een commercieel symbool. 

Overgebleven stieren

Tegenwoordig staan er nog ongeveer 90 stieren onregelmatig verdeeld over Spanje. Er is een hoge concentratie in de regio van Jerez, het sherrygebied rond Jerez de la Frontera, in de provincies Cádiz en Sevilla. 

De rest is willekeurig over Spanje verspreid. Er staan 23 stieren in Andalusië, 14 in Castilië en León, 13 in Castilla-La Mancha, 11 in de Valencia regio, 6 in Aragón, 5 in Extremadura, Galicië en Asturië, 2 in de Madrid regio en La Rioja en verder nog 1 stier in Navarra, Baskenland, Melilla, op de Balearen en Canarische Eilanden. De enige regio’s van Spanje waar geen stieren te vinden zijn, zijn Catalonië en Cantabrië.

Folklore

De afbeelding van de stier van Osborne komt steeds weer terug in het dagelijks leven in Spanje en in het buitenland: als sticker achter op auto’s, op souvenirs (shirts, petjes, sleutelhangers, asbakken, tegels, onderzetters etc.), als het wapen op de Spaanse vlag en soms op de uniformen van Spaanse soldaten op sportevenementen en internationale missies.