MADRID – Eindelijk mogen de mondkapjes in zowel de buiten- als de binnenruimtes af in Spanje en hoef je praktisch nergens meer (op enkele uitzonderingen na) een mondkapje te dragen. Mensen kunnen weer hele in plaats van halve gezichten zien en daarbij komen ook de gewoontes terug zoals het wangkussen, iets dat vaak als een verplichting wordt gezien waar wat, zeker ten tijde van een pandemie, niet door iedereen wordt gewaardeerd. Maar waarom kust men in Spanje twee keer en in Nederland drie keer op de wang?

Vanwege de corona-pandemie en de verplichte anderhalve meter afstand inclusief het dragen van mondkapjes waren bijna 700 dagen diverse gewoonten en gebruiken niet meer zo vanzelfsprekend. Denk daarbij aan het handen schudden, het omhelzen maar ook het wangkussen. Als je Nederlander bent weet je dat het de gewoonte is om niet een of twee maar drie keer op de wang te kussen. Nederland is wat dat betreft vrij uniek want in andere landen is dat een of zoals ook in Spanje twee keer. Maar waarom bestaat dat verschil en waar komt het wangkussen eigenlijk vandaan? 

Spanje is een kusland bij definitie. Nederlanders die in Spanje aan wangkussen doen geven standaard en uit gewoonte drie kussen wat soms voor een vreemde situatie kan zorgen omdat Spanjaarden twee kussen gewend zijn. In Spanje geven ook veel mannen elkaar twee wangkussen terwijl dat in Nederland weer niet gebruikelijk is.

Het is in Spanje de gewoonte om iemand twee keer te kussen, op elke wang een keer. In Nederland is dat vreemd genoeg drie keer en in Duitsland zelfs maar een keer. In België schijnt het soms een kus, soms twee en soms drie kussen te zijn terwijl men in Frankrijk afhankelijk van het gebied tot zelfs vijf keer kust.

Maar waarom kust men in Spanje twee keer? Zoals men hier schrijft komt het wangkussen uit de Romeinse tijd. De Romeinen hadden volgens National Geographic drie soorten kussen: Osculum wat een kus op de wang was als typisch gebaar tussen vrienden; Basium wat een kus op de lippen was tussen man en vrouw (traditioneel gezien dan); Suavem wat een kus was tussen geliefden.

Het is dus het Romeinse Osculum dat ervoor heeft gezorgd dat men in Spanje twee keer op de wang kust. Maar de traditie werd eigenlijk door het christendom geïmplanteerd in Spanje omdat dit werd gebruikt bij religieuze ceremonies. De heilige Paulus schreef in zijn brief dat zijn gelovigen elkaar moesten begroeten met ‘een heilige kus’. Maar waarom dat dan twee keer kussen is geworden is ons ook onduidelijk.

En waarom kust men in Nederland drie keer? Dat is en blijft een mysterie. Vermoedelijk heeft het drie keer wangkussen te maken met de heilige drie-eenheid (de Vader, de Zoon en de Heilige Geest) en is het drie keer wangkussen uit Franstalige gebieden naar Nederland overgewaaid. Dat gebeurde met name in de zuidelijke provincies waar de ‘Brabantse drieklapper’ bekend werd. Dankzij de televisie schijnt de Brabantse kus via bekende Nederlanders door heel Nederland te zijn verspreid. Maar dat is dus een theorie. 

Wat is het verschil tussen kussen en zoenen? Eigenlijk niets al wordt het woord zoenen of zoen meer gebruikt om elkaar op de lippen te zoenen zoals een liefdevolle zoen of zelfs een tongzoen terwijl het kussen meer gezien kan worden als een groet tussen twee personen zoals familie of vrienden waarbij dat vaak gebeurt op de wangen.