Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (7)

30 mei 2022
07:00 uur

Dit artikel is 2 jaar oud en kan dus niet meer actueel zijn.

Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.

Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.

Maar wanneer is iemand een literair toerist? Om een paar voorbeelden te noemen: als je na het leven van ‘De kathedraal van de zee’ van Ildefonso Falcones staat te popelen om Barcelona te bezoeken, je wilt rondzwerven in het oude centrum van Oviedo om de schaduwen van ‘La Regenta’ te ontdekken of zó wordt meegesleept door de avonturen van ‘Don Quichot’ dat je wilt weten door welke plekken Miguel de Cervantes werd geïnspireerd dan mag je jezelf met recht een literair reiziger noemen. Het zijn overigens niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van ‘The Sun Also Rises’ van Ernest Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de ‘Tales of Alhambra’ te schrijven een van de populairste routes van Andalusië.

Door de fictieve succesverhalen van onder meer Carlos Ruiz Zafón, Eva García Saénz de Urturi, Ildefonso Falcones, Dolores Redondo, neemt dit soort toerisme een steeds grotere plaats in. Lezers zijn op zoek naar een echte connectie met het boek dat hen enthousiast heeft gemaakt. Met eigen ogen willen ze de plekken ontdekken waarvan ze zich bij het lezen een voorstelling hebben gemaakt, de geur ruiken zoals die beschreven staat of mens ontmoeten die net zo aardig zijn als wordt verteld.

Baskenland, geliefd decor van misdaadromans

De misdaadroman is een gewild genre in Spanje, met name in de autonome regio Baskenland-Navarra. Een aantal daarvan is in het Nederlands vertaald, zoals De beschermengel en Erfenis van de botten van Dolores Redondo, De dans van de tulpen van Ibon Martín Ávarez, De stilte van de witte stad van Eva García Sáenz Utruri die zich respectievelijk afspelen in Navarra, de Baskische kust en het stadje Vitoria-Gasteiz en omgeving. Een van de belangrijkste redenen voor de groeiende populariteit van het thrillerverhaal in dit deel van Spanje is dat na het verdwijnen van het terrorisme van de ETA er ruimte voor is gekomen. Verwacht wordt dat een nieuwe generatie van het echte geweld uit het verleden een nieuw soort fictie zal maken, zoals is gebeurd met de Burgeroorlog.

Eva García Sáenz de Urturi: ‘De stilte van de witte stad’

De literaire thriller De stilte van de witte stad, El silencio de la ciudad blanca, van Eva García Sáenz de Urturi (1972) heeft het Baskische Vitoria-Gasteiz wereldwijd op de kaart gezet. Voor de bezoeker zijn er literaire wandelroutes uitgezet, hardlooproutes in de voetsporen van de hoofdpersonages, gastronomische routes langs restaurants waar je net als in het boek pinchos, Baskische tapas, kunt eten. Behalve een politieroman is het ook een culturele inwijding in Vitoria, Gasteiz in het Baskisch, en haar omgeving, de provincie Álava, met zijn legendes en cultureel erfgoed. Zoals het Romeinse dorp Salinas de Añana, de hermitage San Vicentejo, de Keltische plaats La Hoya en de dolmen La Chabola de la Hechicera, plaatsen waar de moordenaar langskomt.

De in Vitoria geboren schrijfster Eva García Sáenz de Urturi woont al sinds haar vijftiende in Alicante. Toch heeft ze bewust gekozen voor Baskenland als decor voor haar trilogie waarvan ‘De stilte van de witte stad’ het eerste deel is. Ze zegt hierover: ‘Ik miste de streek en de cultuur van het noorden en heb die twee pijlers in mijn leven met elkaar verbonden en mijn fantasie erop losgelaten.’

En met die fantasie zet ze een thriller van formaat neer, over een seriemoordenaar, een briljante archeoloog, die na jaren de gevangenis verlaat. Vlak daarvoor worden er opnieuw rituele moorden gepleegd. In de Oude Kathedraal in Vitoria, wordt een jong stelletje gevonden, naakt, met een hand op elkaars wang. Ze zijn omgekomen door bijensteken in hun keel. Niet lang daarna wordt een ander stel aangetroffen in de Casa del Cordón, een bekend middeleeuws gebouw. De eigenzinnige inspecteur Unai López de Ayala, alias Kraken, expert in criminele profilering, herinnert zich de moorden van twee decennia terug. Destijds waren het een jongen en een meisje, omringd door oude Baskische symbolen. Door een recente persoonlijke tragedie is het voor hem niet zomaar een zaak. Geobsedeerd vraagt hij zich af: wie zal de volgende zijn? Op zoek naar de dader reist Kraken kris kras door Baskenland.

Van ‘De stilte van de witte stad’ zijn in Spanje meer dan een miljoen exemplaren verkocht. Een verfilming is te zien op Netflix met in de hoofdrollen Javier Rey en Maria Belén Rueda. De andere delen van de trilogie zijn: De riten van het water (2017) Los ritos del agua, De heren van de tijd (2018), Los señores del tiempo.

KLIK HIER om dit boek te bestellen: Eva García Sáenz de Urturi: De stilte van de witte stad (2016), Bruna Uitgevers, vertaling Elvira Veenings

Ramiro Pinilla: ‘De boekhandelaar en de detective’

Voordat in Baskenland de misdaadroman een grote vlucht nam, werd in 2011 de intrigerende speurdersroman op de markt gebracht van de Baskische schrijver Ramiro Pinilla (1923-2014) De boekhandelaar en de detective, Sólo un muerto más.

Het verhaal speelt zich af in het havenplaatsje Getxo in Baskenland, niet ver van Bilbao. Het is 1945. Franco is aan het bewind en de falangisten maken de dienst uit. Het hoofdpersonage is Sancho Bordaberri, eigenaar van een boekwinkel en tevens schrijver. Hij bewondert de detectiveromans van de Amerikaanse auteurs Hammett, Chandler en Cain; zijn eigen boeken spelen zich af in een Los Angeles waar hij nooit is geweest. Zijn hoofdpersonages zijn detectives in regenjas met een gleufhoed op en met een revolver kaliber 38 in hun holster. Helaas ziet geen enkele uitgever er brood in. Als zijn zestiende moordverhaal wordt geretourneerd wil hij het in zee gooien. Plotseling komt hij op een idee: hij kan beter iets schrijven over mensen die hij kent, dat zal zijn verhalen realistischer maken. Hij heeft zelfs iets binnen handbereik. Tien haar geleden werden de tweelingbroers Altube, een stelletje oplichters, op het strand van Arrigúnaga aan een rots geketend, zodat ze bij vloed zouden verdrinken. Een van hen is daarbij omgekomen. Door het uitbreken van de Burgeroorlog raakte de moord in vergetelheid en werd de schuldige nooit gepakt. Sancho Bordaberri besluit de zaak zelf te gaan onderzoeken en de speurder te worden in zijn eigen roman. Hij laat zich Samuel Esparta noemen (als hommage aan Sam Spade), trekt zijn beste pak aan en zet de hoed op die zijn oom uit Amerika heeft meegebracht.

In Getxo zijn ze hun beroemde schrijver nog niet vergeten. Er is een literaire wandelroute uitgezet waar je langs de plekken komt die een inspiratiebron waren voor Ramiro’s mythes, legendes en historische figuren. In de bibliotheek San Nicolás tref je zijn hele oeuvre aan en de complete ingebonden Periódico Galea, waar hij de oprichter van was. Op de Avenida de Algorta 69 situeerde Pinilla de boekhandel Beltza van de jonge Sancho Bordaberri. Bijna alle verhalen zijn ontstaan op de Playa de Arrigúnaga, waarvan hij zei dat het ‘t centrum van zijn werkelijke en imaginaire wereld was.

KLIK HIER om dit boek te bestellen: Ramiro Pinilla: De boekhandelaar en de detective (2011), Uitgeverij Cossee, Vertaling Heijo Alting.

‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.

De hierboven vermelde boeken en/of producten zijn onderdeel van een affiliatie programma. Dat wil zeggen dat als je besluit iets te bestellen en uiteindelijk te kopen via de links die wij plaatsen, wij daar een klein percentage van krijgen als commissie. Daar merk jij als koper helemaal niets van want dat rekent de verkoper met ons af. Bedankt voor het bestellen en kopen via ons artikel, dat stellen wij zeer op prijs. Veel plezier ermee!