De Pyrenese haan of Auerhoen en ‘urogallo’ in het Spaans is een van de oudste hoenderachtigen in Europa, maar wordt met uitsterven bedreigd. Volgens ecologen zou de soort binnen 30 jaar uitgestorven kunnen zijn als gevolg van een steeds kleiner wordend leefgebied en afstand tussen populaties. Overigens komen Auerhoenders niet meer in Nederland en België voor.

De Pyrenese haan (Auerhoen of urogallo) is een ondersoort van de Europese hazelhoen. Het mannetje, ook wel haan genoemd, is zwart met een rode wenkbrauwstreep en ongeveer 3,3 kilo zwaar. Het vrouwtje, ook wel hen, is bruin gekleurd als camouflage tegen roofdieren. De soort leeft in naaldbossen met veel bosbessen en heeft een dieet bestaande uit bessen, naalden en insecten.

De Auerhoen behoort tot de primitiefste ondersoorten. Tijdens de laatste ijstijd raakte de populatie geïsoleerd in de Pyreneeën. Hierdoor ontwikkelde de soort unieke eigenschappen ten opzichte van andere Europese populaties.

De populatie van de Auerhoen loopt steeds verder terug. Recente tellingen laten zien dat de populatie in 30 jaar tijd met 74% is afgenomen. Daarom staat de haan nu op de Rode Lijst als bedreigde diersoort.

Oorzaken van de afname

Meerdere factoren dragen bij aan de afname van de ‘urogallo’. Ten eerste is het leefgebied steeds verder gefragmenteerd geraakt door menselijke activiteiten. Daarnaast zorgt de groeiende populariteit van de Pyreneeën als toeristisch gebied voor meer verstoring van de dieren.

De bouw van wegen, paden en skipistes heeft het oorspronkelijke leefgebied van de Auerhoen in kleinere stukken opgedeeld. Hierdoor zijn populaties geïsoleerd komen te zitten en vindt er weinig uitwisseling plaats. Dit vergroot de kans op inteelt en genetische problemen.

Daarbij zorgt de groei van het toerisme voor meer activiteiten als wandelen, fietsen en loslopende honden in het leefgebied. Dit verstoort de dieren en vermindert de overleving van eieren en kuikens.

Bescherming

Het vergroten van de bewustwording onder toeristen en bewoners over de kwetsbaarheid van de Auerhoen is cruciaal. Met borden, voorlichting en educatie kunnen mensen geïnformeerd worden over wenselijk gedrag, zoals honden aanlijnen en op de paden blijven.

De overheid speelt een belangrijke rol in het beschermen van de soort. Via subsidies en natuurherstelplannen kunnen leefgebieden beschermd en uitgebreid worden. Recent is al 1,4 miljoen euro vrijgemaakt voor herstelprojecten. Met behulp van Europese subsidiefondsen zal dit de komende jaren nog verder opgeschaald worden.

Goed beheer begint met het bijhouden van populatietrends. Door de Auerhoen de status van bedreigde diersoort te geven, kunnen strengere wetten en maatregelen van kracht worden om de vogel beter te beschermen.

Illegale activiteiten als stroperij moeten strenger aangepakt worden. Tegelijk kan onderzoek naar het herintroduceren van hazelhoenders op plekken waar de soort verdwenen is bijdragen aan het behoud van deze unieke vogel.