In de afgelopen decennia hebben de Canarische Eilanden een enorme groei gekend in het toerisme, een sector die tegenwoordig goed is voor 35% van het BBP en bijna 40% van de werkgelegenheid op de eilanden. Terwijl de toerismecijfers records blijven breken en de overheden en hotelbranche zich verheugen op een bloeiende toekomst, groeit de onvrede onder een deel van de lokale bevolking. Zij ergeren zich aan de excessen van het ontwikkelingsmodel en vinden dat de grenzen van de draagkracht van de eilanden zijn bereikt. Is de toerismefobie of ’turismofobia’ teruggekeerd naar de Spaanse archipel?

De Canarische Eilanden hebben zojuist hun tweede beste jaar ooit achter de rug. In 2023 bezochten 13,9 miljoen buitenlandse toeristen de eilanden, een stijging van 13% vergeleken met 2022 en 6% meer dan in 2019 voor de pandemie. Alleen al in februari 2024 kwamen er 1,4 miljoen buitenlandse toeristen, 14% meer dan in dezelfde periode een jaar eerder. Zij gaven 2,2 miljard euro uit tijdens hun verblijf, een stijging van 22%.

De verwachtingen voor de zomer van 2024 zijn hooggespannen, met een toename van 10% in het aantal geboekte vliegtuigstoelen vergeleken met 2023, tot 12,1 miljoen. Deze cijfers illustreren de centrale rol die het toerisme inneemt in de economie van de Canarische Eilanden.

Gezien de blijvende groei in de toerismesector en de economische afhankelijkheid van de eilanden van deze industrie, beschouwen veel beleidsmakers en ondernemers verdere uitbreiding als onvermijdelijk. Toch groeit de kritiek uit andere hoeken van de samenleving. Voor 20 april staat op vijf eilanden een grote manifestatie gepland tegen het massatoerisme onder de noemer #CanariasTieneUnLimite.

Ondanks de economische voordelen, uiten steeds meer Canarische inwoners hun ongenoegen over de keerzijde van het massatoerisme. De voortdurende files op Tenerife en Gran Canaria, de stijgende huizenprijzen in stedelijke en toeristische gebieden en de overbelasting van kwetsbare natuurgebieden door toeristen, dankzij internet en sociale media, zijn druppels die de emmer doen overlopen. Enkele voorbeelden:

• Veel toeristen zorgen voor problemen op de eilanden. Files en hoge huurprijzen zijn een bron van ergernis voor de locals.
• Sociale media zorgen voor massale toeristenstroom naar rustige natuurgebieden op eilanden. Dit heeft ernstige gevolgen voor kwetsbare ecosystemen.
• Lokale bevolking wil ander toeristisch model. Vaak protesten tegen projecten zoals hoogspanningsmasten en olie-exploratie.

Naast deze structurele problemen spelen ook enkele recente gebeurtenissen een rol in de oplopende spanningen rond het toerisme op de Canarische Eilanden.

• Meer mensen moeten de eilanden verlaten vanwege hoge kosten. Velen denken dat de Canarische Eilanden te duur worden voor de lokale bevolking.
• Er waren recentelijk enkele ophefmakende incidenten met protesterende toeristen bij aankomst op de luchthavens. Hoewel de meeste protesten vreedzaam waren, maken deze beelden de hotelsector en overheden bezorgd over de reputatie van de eilanden als toeristische bestemming.

¿Turismofobia?

De hotelbranche en regiobestuurders vrezen dat dergelijke protesten en negatieve berichtgeving een averechts effect kunnen hebben en toeristen kunnen afschrikken. Zij roepen op tot kalmte en waarschuwen voor het gevaar van ’toerismofobie’.

De kern van het protest is de overtuiging dat het huidige economische model, dat zo sterk leunt op massatoerisme, uitgeput raakt. De kosten voor de leefomgeving en gemeenschap worden als te hoog ervaren.

Critici stellen dat de Canarische economie nog altijd te eenzijdig is gericht op het faciliteren van het toerisme, terwijl andere sectoren achterblijven. Zij pleiten voor meer diversificatie en investeringen in duurzame, hoogwaardige sectoren.

De keerzijde van de toeristische hausse zijn milieuproblemen als overbelasting van natuurgebieden, vervuiling en uitputting van hulpbronnen als water en energie. Ook het vertrek van talloze eilandbewoners die het zich niet meer kunnen veroorloven om er te wonen, baart zorgen.