MADRID – Spanje staat niet alleen wat betreft de droogte want weliswaar heeft het Zuid-Europese land te maken met de grootste droogteperiode van de afgelopen 57 jaar, ook andere landen zoals Frankrijk, Italië en ook Nederland en België zijn kurkdroog met alle gevolgen van dien. Maar hoe side staat van de stuwmeren en de wateropslag voor het kraan/drinkwater in Spanje?

Volgens de Spaanse weerdienst AEMET heeft Spanje het afgelopen trimester (mei, juni en juli) te maken gehad met de droogste periode sinds dat deze gegevens door de AEMET worden bijgehouden, en dat is 57 jaar lang (sinds 1965). Op maart en april na is 2022 ook een van de droogste jaren sinds lange tijd. De maand augustus voorspelt ook niet veel goeds en verwacht wordt dat de droogte periode tot en met september kan aanhouden.

Als voorbeeld wat betreft de regen en neerslag haalt de belangrijkste woordvoerder van de Spaanse weerdienst Santiago de Compostela in Galicië aan. Tussen 1 mei en 31 juli is daar 159 liter per m2 neerslag geregistreerd wat 64% is van de normale 250 regen per m2. Het heeft in Santiago de Compostela al 17 dagen niet geregend, en dat is uitzonderlijk.

In de Spaanse hoofdstad Madrid werd slechts 19% van de normale neerslag geregistreerd met slechts 16 liter regen per m2 wat normaal 83 liter regen per m2 moet zijn. In Zaragoza is het afgelopen trimester 31 liter regen per m2 geregistreerd wat 36% is van de 87 liter regen per m2 die normaal wordt geregistreerd. Het heeft in Zaragoza ook al 29 dagen niet meer geregend.

Maar het kan nog erger zoals in Alicante waar het al 44 dagen niet meer heeft geregend en waar in de maanden mei, juni en juli slechts 37 liter per m2 neerslag werd geregistreerd wat toch 84% is van de gebruikelijke 44 liter regen per m2. In Córdoba heeft het zelfs al 92 dagen niet meer geregend en is slechts 47% van de normale 55 liter regen per m2 geregistreerd. 

Stuwmeren

De wateropslag in de stuwmeren in Spanje bevindt zich op het laagste niveau van de afgelopen 10 jaar. De 371 ‘embalses’ die Spanje heeft zijn voor 40,4% gevuld wat minder is dan de 48,3% in juli 2021 en veel minder dan het gemiddelde van 59,8% van de afgelopen tien jaar.

Als gekeken wordt naar alleen die stuwmeren waarin kraan/drinkwater zit (embalses de uso consuntivo) dan is het percentage nog lager, te weten 37,9% wat bijna 30% lager is dan de 63% wat als normaal gezien wordt in deze tijd van het jaar. Op veel plaatsen in Spanje komt praktisch al het kraanwater uit de stuwmeren die nu in totaal 22.689 van de maximale 56.136 kubieke hectometer huishouden.

Op de kaart van Spanje hieronder is te zien wat de huidige wateropslag (op 2 augustus). Spanje is onderverdeeld in 14 stroomgebieden (cuencas) te weten: Cataluña Interna (Catalonië), Jucar (Valencia regio en Castilla-La Mancha), Segura (Murcia, Med. Andaluza (Andalusië), Guadalete-Barbate (Andalusië), Tinto, Odiel y Piedras (Andalusië), Guadalquivir (Andalusië, Extremadura), Guadiana (Extremadura, Castilla-la Mancha), Tajo (Castilië en León, Madrid regio). Duero (Castilië en León, Madrid regio), Ebro (Catalonië, Aragón, la Rioja, Navarra), Miño-Sil (Galicië), Galicia Costa (Galicië), Cantabrico Occidental (Asturië, Cantabrië), País Vasco Interna (baskenland) Cantabrico Oriental (Cantabrië, Baskenland). 

Stuwmeren

Soms zijn ze compleet gevuld en soms kun je op de bodem van een stuwmeer (embalse) lopen en zelfs door straten van oude dorpen struinen die door het water verdwenen zijn. Spanje heeft een groots opgezet waterhuishouding systeem voor irrigatie, kraan/drinkwater en voor de opwekking van elektriciteit dat bestaat uit stuwmeren. Deze stuwmeren voorkomen ook vaak overstromingen of het uit de oevers treden van rivieren.

In Spanje zijn 371 stuwmeren te vinden die in totaal 56.136 kubieke hectometer water opslaan. Veel van deze stuwmeren zijn in de jaren van de Franco-dictatuur aangelegd waarbij complete dorpen (er wordt gesproken over 500) geëvacueerd en ontruimd (vaak met geweld) werden om genoeg ruimte te creeëren voor de waterhuishouding. Er worden echter nog steeds stuwmeren aangelegd waarbij er tot het jaar 2033 nog 17 nieuwe projecten gepland staan.

Spanje is wat betreft het aantal stuwmeren het vijfde land ter wereld met de meeste stuwmeren en het eerste land in de Europese Unie. Hoe mooi sommige stuwmeren ook zijn om te zien, deze hebben wel vaak een grote sociale, milieu en economische impact. Toch heeft Spanje, dat steeds droger wordt, deze stuwmeren hard nodig en kan het land eigenlijk niet zonder de ‘embalses’.

Overigens moet in de Spaanse taal een onderscheid worden gemaakt tussen de woorden ‘embalse’ en ‘presa’. Een embalse is een reservoir en waterbouwkundig bouwwerk met daarin een groot waterreservoir, waarin rivierwater wordt opgeslagen. Een ‘presa’ is een dam die gewoonlijk wordt aangetroffen bij de ‘embalse’ om de reservoirs af te sluiten. Volgens de cijfers (die elkaar een beetje tegenspreken) zijn er 371 ‘embalses’ ofwel stuwmeren en heeft Spanje 1.225 ‘presas’ ofwel dammen.