We zijn inmiddels gewend om te spreken over hittegolven en de term ‘hittegolven op zee’ is onlangs aan het vocabulaire toegevoegd. Afgelopen zomer 2022 werd de Middellandse Zee getroffen door een dergelijke zee-hittegolf, met alle negatieve gevolgen voor het zeeleven en de dynamiek van de zee van dien. Recente data toont aan dat de Middellandse Zee steeds warmer wordt en ook steeds meer Caribisch wordt.

Maar wat houdt een hittegolf op zee of zee-hittegolf precies in? Onderzoekers hebben hittegolven op zee gedefinieerd als gebeurtenissen waarbij de temperaturen in bepaalde delen van de oceaan of zee gedurende minstens vijf opeenvolgende dagen in de top 10% van de geregistreerde waarden voor die tijd van het jaar liggen.

Deskundigen geven aan dat zee-hittegolven worden veroorzaakt door vier belangrijke factoren: warmtetransfer van lucht naar zee, veranderingen in windpatronen die bijvoorbeeld ‘upwelling’ (een verticale zeestroming waarbij koud water opstijgt) veroorzaken, veranderingen in zeestromingen en fenomenen zoals El Niño, die een abnormale opwarming van de wateren van de evenaar van de Stille Oceaan veroorzaken. 

Kortgeleden heeft het Centrum voor Milieustudies van de Middellandse Zee (CEAM) het nieuwste rapport gepubliceerd over de temperatuur van het zeewater in het Middellandse Zeegebied. Deze studies worden regelmatig uitgevoerd om de trends en ontwikkelingen van de oppervlaktetemperatuur te monitoren, omdat het een goede indicator is van klimaatverandering.

De Middellandse Zee kende in de zomer van 2022 een hittegolf op zee, waarbij de temperatuur op sommige plaatsen meer dan 6 graden boven het gemiddelde uitkwam. Volgens het rapport hebben deze hoge temperaturen boven het gemiddelde zich tot in de winter voortgezet.

Sinds 1982 is de Middellandse Zee gemiddeld met ongeveer 1,5 graden opgewarmd. Bovendien behoren de maanden van afgelopen winter (december, januari en februari) tot de maanden met de hoogste maandelijkse afwijkingen in oppervlaktetemperatuur. De gemiddelde gecorrigeerde afwijking van de oppervlaktetemperatuur was 1,6 graden in december 2022, 1,7 graden in januari en 1,8 graden in februari. Het cijfer voor februari is meer dan tweemaal zo hoog als het historische gemiddelde voor die maand.

Gevolgen

Het is belangrijk om op te merken dat de Middellandse Zee 20% sneller opwarmt dan het wereldwijde gemiddelde van andere zeeën en oceanen, volgens een rapport van het Wereld Natuur Fonds (WWF). Hoewel een toename van 1,5 graden op het eerste gezicht misschien niet veel lijkt, kunnen de gevolgen zeer belangrijk zijn, vooral als deze trend blijft voortduren.

Met deze stijging van de oppervlaktetemperatuur zou de Middellandse Zee mogelijk een proces van tropische veranderingen ondergaan. Een van de problemen die gepaard gaan met temperatuurstijgingen is het verlies van inheemse soorten, die worden verdrongen door zogenaamde invasieve soorten. De gevolgen hiervan beïnvloeden niet alleen de fauna en flora, maar ook het weer in het gebied, met mogelijk veranderende neerslagpatronen en invloed op extreme weersomstandigheden.