MADRID – Veel lezers weten het wellicht niet maar het normale netwerk van spoorlijnen in Spanje is anders dan in de rest van de Europese Unie. In Spanje en Portugal ofwel het Iberische Schiereiland rijden de treinen op een Iberisch breedspoor van 1668 mm met uitzondering van de AVE-hogesnelheidslijnen dat op een normaalspoor rijdt. In Nederland, België en andere EU-landen is de spoorwijdte doorgaans 1435 mm.
Om Spanje (en Portugal) beter aan te sluiten op het Trans-Europees transportnetwerk (TEN-T) wil de Europese Commissie dat Spanje voor het jaar 2030 een deel van het Iberische breedspoor omzet naar het normaalspoor, ofwel van 1668 mm naar 1435 mm. Vooralsnog gaat het alleen om de Mediterrane (Middellandse Zee) en Atlantische (Atlantische Oceaan) corridors. De rest van de Spaanse spoorlijnen moet daarna voor het jaar 2050 aangepast worden.
Vanuit Brussel wordt gevraagd om snel werk te maken van deze veranderingen om zo het transport van personen en goederen door Europa te verbeteren. Vanwege de Oekraïne-oorlog is men op zoek naar alternatieven van het vervoer per boten van onder andere granen en het inzetten van vervoer per trein te bevorderen. Op dit moment moet er echter op het traject Oekraïne naar de EU twee keer gewisseld worden, in Frankrijk en Polen.
Op dit moment heeft Spanje meer dan 14.000 kilometer aan Iberisch breedspoor in het land liggen en om dat even om te zetten naar de internationale spoorbreedte is voorlopig financieel en operationeel een onmogelijke taak. Het netwerk van spoorlijnen van de hogesnelheidstrein in Spanje maakt wel al gebruik van de internationale spoorbreedte. Deze spoorlijnen zijn echter niet voorbereid voor goederentransport, behalve in Galicië.
In Rusland en Oekraïne is het spoor 1520 mm breed, in de meeste EU-landen is dat 1435 mm maar Spanje en Portugal hebben sinds 1884 een spoorbreedte van 1668 mm. De Europese Commissie wil nu dat Spanje voor 2030 het netwerk van spoorlijnen voor de Mediterrane en Atlantische corridors aanpast aan dat van de rest van de Europese Unie.
Momenteel is het Europese spoorwegsysteem niet internationaal operabel aangezien het niet volledig is aangepast voor het vrije verkeer van goederen en tot op zekere hoogte beperkt blijft tot passagiers. Van de vijf spoorweg-grenzen die Spanje heeft met de rest van de Europese Unie, te weten Portbou, Puigcerdà, Canfranc, Irún en El Pertús, heeft alleen laatstgenoemde het Europese normaalspoor ingevoerd maar de treinen kunnen slechts tot Barcelona rijden. Bij grenzen zoals Irún of Portbou moeten de containers van as wisselen of overgeplaatst worden op andere wagons om hun reis voort te zetten. In Canfranc (Huesca) zijn plannen om de oude spoorlijn die daar tientallen jaren geleden werd gesloten, te herstellen en het oorspronkelijke karakter van een internationaal station te herstellen.