De geplande Straat van Gibraltar-tunnel tussen twee landen, Spanje en Marokko, en twee continenten, Europa en Afrika, is een ambitieus infrastructuurproject dat al decennialang ter studie ligt. Het beoogt een ondergrondse spoorwegverbinding van ongeveer 40 km lang te creëren tussen Spanje en Marokko, dwars door de Straat van Gibraltar, de zee die beiden landen en continenten van elkaar scheidt. De nieuwe Spaanse minister van Transport heeft het tunnel-project weer nieuw leven ingeblazen.

Deze onderwatertunnel zou niet alleen een iconische verbinding zijn tussen de twee continenten Europa en Afrika, maar ook een belangrijke transportroute creëren voor zowel goederen- als personenvervoer. Dit project, dat door velen wordt beschouwd als een van de grootste civieltechnische uitdagingen van de moderne tijd, heeft een lange en veelbewogen geschiedenis gekend en is nu weer in een nieuwe fase beland.

Het oorspronkelijke plan was om de tunnel op het smalste punt van de Straat van Gibraltar te bouwen, tussen Punta de Oliveiros in Tarifa, Spanje en het Islote Punta Cires in Marokko, een afstand van slechts 14,4 km. Echter, vanwege de technische uitdagingen die gepaard gaan met de grote waterdiepte op dit punt, is deze route niet haalbaar gebleken. In plaats daarvan is een alternatieve route voorgesteld tussen de Punta Paloma-strand in Spanje en Malataba in Marokko.

Volgens de plannen zou de tunnel een totale lengte van ongeveer 42 km hebben, waarvan 27,7 km onder water. De overige 11 km zou zich volledig onder land bevinden. De maximale diepte zou ongeveer 300 meter zijn, met een maximale helling van 3%. Dit ambitieuze project zou een van de langste en diepste onderzeese tunnels ter wereld zijn. 

Als de tunnel in 2050 in gebruik is worden jaarlijks meer dan 12,8 miljoen passagiers verwacht en schat men dat er 3 miljoen ton aan goederen door de tunnel getransporteerd worden. Het kostenplaatje wordt nu geschat op 8 miljard euro, dat deels door Spanje, Marokko en de Europese Unie betaald moet worden. De bouw van de toekomstige tunnel is opgedeeld in twee fasen.

Fase 1: Enkelvoudige tunnelbuis

In de eerste fase van het project zou er één enkele tunnelbuis (monotube) worden gebouwd voor tweerichtingsverkeer. Deze tunnelbuis zou plaats bieden aan zowel hogesnelheidstreinen als voorstadstreinen, die in groepen van 12 om en om zouden rijden in tegenovergestelde richtingen. Deze aanpak biedt een kosteneffectieve manier om de tunnel in gebruik te nemen en tegelijkertijd het toekomstige potentieel voor uitbreiding te waarborgen.

Fase 2: Dubbele tunnelbuizen voor eenrichtingsverkeer

Afhankelijk van de ontwikkeling van de vraag naar transport tussen de twee landen, voorzien de plannen in een tweede fase waarin een tweede tunnelbuis zou worden aangelegd. Deze tweede buis zou worden gebruikt voor eenrichtingsverkeer, waarbij één buis exclusief zou worden gebruikt voor verkeer van Spanje naar Marokko, en de andere voor verkeer in de omgekeerde richting. Deze fase zou meer capaciteit en efficiëntie bieden voor het groeiende vervoersvolume.

Vroege concepten en studies

Het idee om een vaste verbinding over de Straat van Gibraltar te creëren is allerminst nieuw. Volgens sommige bronnen gaan de eerste concepten zelfs terug tot de middeleeuwen. In 1869 werden de eerste serieuze studies uitgevoerd door de Spaanse Raad voor Openbare Werken, die destijds viel onder het Ministerie van Openbare Werken.

In 1972, geïnspireerd door de succesvolle aanleg van de Seikan-tunnel in Japan, richtte het Spaanse Ministerie van Openbare Werken een commissie op om de haalbaarheid van een verbinding met Afrika te onderzoeken. Jaren later verbonden Spanje en Marokko zich ertoe deze studies voort te zetten in een gezamenlijke verklaring.

Recente ontwikkelingen en studies

Na een periode van relatieve rust voor het project, gaf de Europese Unie in 2022 een nieuwe impuls met een financiering van 2,3 miljoen euro uit het Spaanse Herstel- en Resilientiefonds. Dit geld werd toegekend aan SESGA, de Spaanse organisatie die verantwoordelijk is voor de studies naar de haalbaarheid van de tunnel.

In 2023 zette de Spaanse regering het project nog verder op de agenda door een bedrag van 750.000 euro op te nemen in de staatsbegroting voor onderzoek naar de haalbaarheid van de tunnel. De resultaten hiervan worden nog verwacht.