Spanje zal binnenkort naast man en vrouw als derde geslachtsoptie ‘onbepaald’ toevoegen aan formulieren en documenten voor buitenlanders. Dit is een primeur, aangezien deze optie nog niet bestaat voor Spaanse burgers. Dit zal bijvoorbeeld zichtbaar worden op NIE-kaarten van intersekse, transgender en non-binaire personen, iets wat niet mogelijk is voor Spaanse ID-kaarten vanwege restricties in het Burgerlijk Wetboek.

De verandering komt na een juridische overwinning van Andrea Speck. Zij is sinds enkele weken officieel geregistreerd als persoon met onbepaald geslacht bij de Centrale Vreemdelingenadministratie, zoals bepaald door een uitspraak van het Hooggerechtshof van Andalusië. De vastberadenheid van Speck, een non-binair persoon woonachtig in Sevilla die al jarenlang in een juridisch conflict was met de overheid, heeft niet alleen tot de oplossing van haar eigen zaak geleid. Het heeft ook gezorgd voor een administratieve transformatie in het hele land.

Tijdens een vergadering vorige week heeft de afdeling Migratie besloten om de 24 officiële formulieren aan te passen, zodat de procedures de derde optie opnemen. Er moeten nog details uitgewerkt worden in het wetsvoorstel tot herziening van het reglement, zeggen ze bij Sociale Inclusie. Wat wel duidelijk lijkt, is dat geslacht ‘X’ of ‘onbepaald’ (indefinido) zal verschijnen op de identiteitskaarten voor buitenlanders afgegeven door Binnenlandse Zaken. Er zal geregistreerd worden wat vermeld staat op documenten uit het land van herkomst, zeggen bronnen binnen het ministerie.

Volgens een overzicht van de International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association (ILGA) zijn er 14 landen wereldwijd die officieel een derde geslachtsoptie erkennen in identiteitsdocumenten. In vier daarvan is dit enkel voor interseksuele personen. In Europa behoren naast Duitsland ook Nederland, Oostenrijk, Denemarken, Malta en IJsland tot deze groep. Daarnaast hebben Argentinië, Canada, India, Pakistan, Bangladesh, Nepal, Nieuw-Zeeland en Kenia wetgeving in deze zin goedgekeurd, volgens ILGA. In sommige andere landen is de erkenning toegestaan voor lokale documenten, zoals in sommige staten van de VS, Brazilië en Australië.

Volgens Andrea Speck is dit een belangrijke eerste stap: “Het zal een lange weg worden om het binarisme in alle overheidsinstanties te doorbreken. Dit ging nooit alleen over mij. Met deze stap erkent een ministerie voor het eerst dat wij, non-binaire personen, bestaan en recht hebben op wettelijke erkenning.”

De transgenderwet en non-binaire personen

In Spanje woedt momenteel een fel debat over de zogeheten ’transgenderwet’, die onder andere de administratieve procedures voor geslachtsverandering vereenvoudigt. Conservatieve partijen verzetten zich tegen de wet, die volgens hen te ver gaat. Zo zouden minderjarigen zonder toestemming van ouders hun geslacht registratie kunnen veranderen.

Voorstanders wijzen erop dat de wet cruciaal is om transgender personen gelijke rechten en bescherming te garanderen. Bovendien betekent de wet volgens hen geen radicale breuk, maar is het een logisch gevolg van eerdere stappen om discriminatie op basis van geslacht of seksuele geaardheid tegen te gaan.

De focus van het debat ligt voornamelijk op de overgangsprocedures voor transgenders. Er is minder aandacht voor de situatie van non-binaire personen, die zich niet identificeren als mannelijk of vrouwelijk. Toch is de erkenning van een derde geslachtsoptie ook voor hen van enorm belang. Zolang registratie beperkt blijft tot twee opties, worden non-binaire identiteiten genegeerd door de overheid.