Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (10)

20 juni 2022
07:00 uur

Dit artikel is 2 jaar oud en kan dus niet meer actueel zijn.

Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.

Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.

Maar wanneer is iemand een literair toerist? Om een paar voorbeelden te noemen: als je na het leven van ‘De kathedraal van de zee’ van Ildefonso Falcones staat te popelen om Barcelona te bezoeken, je wilt rondzwerven in het oude centrum van Oviedo om de schaduwen van ‘La Regenta’ te ontdekken of zó wordt meegesleept door de avonturen van ‘Don Quichot’ dat je wilt weten door welke plekken Miguel de Cervantes werd geïnspireerd dan mag je jezelf met recht een literair reiziger noemen. Het zijn overigens niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van ‘The Sun Also Rises’ van Ernest Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de ‘Tales of Alhambra’ te schrijven een van de populairste routes van Andalusië.

Van Hemingway tot Couperus

Het zijn niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van En de zon gaat op, van Ernst Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de Verhalen van het Alhambra te schrijven een van de populairste routes van Andalusië. In Saluut aan Catalonië neemt George Orwell je mee naar Barcelona en het Monegros-gebergte. Louis Couperus kwam tijdens een reis door Spanje in aanraking met overblijfselen uit de Moorse tijd. Hierover verhaalt hij in De ongelukkige.

Ernest Hemingway: ‘En de zon gaat op’

De man die tot ver over de grenzen Pamplona en het jaarlijkse weeklang durende feest van de stierenrennen beroemd heeft gemaakt is de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway (1899-1961). In zijn debuutroman En de zon gaat op, The Sun Also Rises, in Spanje bekend als Fiesta, portretteert hij een groepje vrienden, schrijvers, kunstenaars en meelopers dat in 1922 van Parijs naar Pamplona trok om er de Sanfermínes, het feest van de stieren te vieren. Ze behoorden tot de zogeheten Lost generation van na de Eerste Wereldoorlog dat zijn heil zocht in feesten, eten en vooral drank. Zijn eerste boek wordt al gekenmerkt door de sobere, afstandelijke stijl waarmee hij veel lof zal oogsten Zijn oeuvre werd in 1954 bekroond met de Nobelprijs voor de Literatuur.

Vanaf het begin was Hemingway verliefd op Pamplona. Net als iedereen op het San Fermín-festival bracht hij de tijd tussen de stierenvechtersrondes door met siësta’s en rode wijn. Wie zijn Pamplona wil herbeleven moet op het Plaza de Castillo gaan zitten, in de bars en cafés die hij veelvuldig bezocht, zoals El Café Iruña, met zijn oorspronkelijke uiterlijk; het op de hoek gelegen Hotel La Perla met onderin Café Bar Torino dat hij de naam Bar Milano gaf en nu Windsor Tavern heet. Naar het 65 jaar geleden gesloten Hotel Quintana is nog menig toerist op zoek. Hemingway zou daar eens stomdronken zijn geworden in gezelschap van twee dames. Hij maakte het beroemd door zijn vriendschap met eigenaar Juanito Quintana en doopte het om tot Hotel Montoya. Maar zijn lievelingskroeg was de aangrenzende Bar Txoko waar liefhebbers van stierengevechten samenkwamen.

In totaal bezocht Ernest Hemingway Pamplona negen keer. Toen hij in 1961 in zijn huis Ketchum, Idaho, zich van het leven beroofde met zijn favoriete jachtgeweer, werden in een kast een vliegticket naar Spanje en entreebiljetten voor de San Fermínfeesten gevonden.

KLIK HIER om dit boek te bestellen. Ernest Hemingway: En de zon gaat op. Uitgeverij L.J. Veen Klassiek, vertaling W.A. Fick-Lugten.

De Hemingway-route

Maar Pamplona was niet de enige stad die Hemingway inspireerde. Na de Sanfermínfeesten trok hij zonder enige haast naar verschillende plaatsen in de Navarese Pyreneeën. Wie in zijn voetsporen deze omgeving wil leren kennen, stopt als eerste in Burguete, met zijn statige huizen uit de 18^e eeuw, herbouwd na de oorlog van de Franse Nationale Conventie. Als we de woorden van Hemingway mogen geloven is dit het meest wilde gebied van de Pyreneeën. Zijn vaste verblijfplaats was Hostal Burguete; hij raakte er zelfs bevriend met de eigenaars. Om uit te rusten en te mediteren zocht Hemingway de eenzaamheid op. Die vond hij aan de oevers van de Irata-rivier waar hij ging vissen met een mandje bier naast zich.

Vanuit Burguete liep hij naar Aribe, in de Aezkoa-vallei. Het dorpje is omgeven door eiken- en beukenbossen. Zijn favoriete plek was in de buurt van de Baños de Aribe. Niet ver daar vandaan kun je de duizend jaar oude eik zien.

Een van de plaatsen met grote architectonische schoonheid is Lekunberri, tussen Pamplona en San Sebastián, direct aan de voet van de Sierra de Aralar. Wandelend door de oude kern zal je de schoonheid van de herenhuizen ontdekken die er in de 12^e eeuw zijn gebouwd.

Een van de laatste plaatsen die Hemingway bezocht in Navarra is Yesa. Het tijdschrift Life wilde in 1959 een pagina wijden aan de figuur van de schrijver. Op eigen verzoek maakte Hemingway zelf de foto’s aan de oever van het Yesa-reservoir. Het is het vierde reservoir met de grootste watercapaciteit in het Ebro-bekken.

Washington Irving: ‘Verhalen van het Alhambra’

In de periode dat de Amerikaanse schrijver Washington Irving (1783-1859) voor de Verenigde Staten van Amerika ambassadeur in Madrid was, maakte hij met zijn Russische ambtgenoot een reis te paard van Sevilla naar Granada. Deze reis zou een onderdeel worden van zijn succesvolle boek Verhalen van het Alhambra, Tales of the Alhambra, waarvan de Spaanse titel luidt Cuentos de la Alhambra.

Onderweg logeerden de reizigers in posadas, herbergen, en luisterden naar de verhalen van de plaatselijke bewoners over de tijd van de Moren, de smokkelaars, de rovers, de guerrilla-oorlogen. Het exotische van het toenmalige Spanje had grote aantrekkingskracht op de romantische schrijver. De reizigers volgden de route die in 1244 was ontstaan, zodat de Nasriden in tijden van vrede op christelijke gronden hun levensmiddelen konden inslaan. Tot op de dag van vandaag wordt dit traject gezien als een van de interessantste en mooiste van Andalusië. De 250 km lange tocht voert je langs plaatsen als Antequera, aan de voet van de bergketen El Torcal, het historische stadje Carmona, langs Écija en Marchena en het lieflijke Montefrío. En richting noorden, langs het in een bergkloof gelegen Alhama de Granada. Dit oude koninkrijk van Granada is een van de meest bergachtige gebieden van Spanje waar de diepblauwe hemel een fel contrast vormt met de sierras, bergketens, en de groene en vruchtbare valleien.

Uitgeput kwamen de diplomaten in Granada aan en klopten voor onderdak aan bij de gouverneur van het Alhambra. Die had nog wel een paar kamers vrij, al waren ze eenvoudig. Washington Irving werd meteen verliefd op het oude Moorse kasteel en besefte al snel dat hij terecht was gekomen in een van de meest bijzondere plekken van Spanje, daar waar de laatste Moorse koning Boabdil had gewoond en de reconquista was voltooid. Als je door het Alhambra loopt zie je op een van de kamers een bordje hangen ‘In these quarters Washington Irving wrote Tales of the Alhambra.

En in die kamer ontstonden de essays, de verhalen en verbale sketches, over zijn reis door Andalusië, over de mensen die zijn pad kruisten en het paleis-fortcomplex het Alhambra. Hij documenteerde zich uitvoerig en keek goed om zich heen. Hij beschrijft niet alleen het Alhambra, maar ook de geschiedenis ervan en de legendes. Washington Irving is in Granada zo geliefd dat er een gedenkplaat van hem hangt naast de Puerta de Justicia.

KLIK HIER om dit boek te bestellen. Washington Irving, Verhalen van het Alhambra, vertaling H.G.B. de Leeuw.

‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.

De hierboven vermelde boeken en/of producten zijn onderdeel van een affiliatie programma. Dat wil zeggen dat als je besluit iets te bestellen en uiteindelijk te kopen via de links die wij plaatsen, wij daar een klein percentage van krijgen als commissie. Daar merk jij als koper helemaal niets van want dat rekent de verkoper met ons af. Bedankt voor het bestellen en kopen via ons artikel, dat stellen wij zeer op prijs. Veel plezier ermee!