MADRID – Lekker gezond zo een stukje vis uit de Middellandse Zee zou je denken, niet? Uit onderzoek blijkt echter dat het tegendeel misschien wel de waarheid is. De meeste vissoorten bevatten vandaag de dag zo een hoog gehalte kwik (mercurio) dat de consumptie ervan schadelijk is voor onze gezondheid. Wat is kwik en hoe komt het in onze zeeën en oceanen?

De schuldigen in dit geval blijken heel erg klein te zijn. Het gaat namelijk om een groep bacteriën die op de zeebodem leven. Wanneer kwik, een anorganische stof, gewoon op de bodem zou liggen zou de giftige stof niet door levende wezens worden opgenomen. De bacterie in kwestie zet kwik echter om in methylkwik. Een stof die even giftig is, maar nu wel in de weefsels van de levende wezens die de bacterie opeten terecht komt. En zo gaat het methylkwik in de voedseldriehoek de hoogte in. Van bij het plankton naar de vissen en … uiteindelijk naar de mens.

Alleen moeten we eerlijk zijn. De schuldige is niet de bacterie, maar zoals vaker zijn wijzelf dat. “Het kwik dat in de Middellandse Zee terecht komt, is niet van natuurlijke bronnen afkomstig”, vertelt chemicus Joan Grimalt, “Het komt uit vervuiling. Wanneer we een koolstofbron die kwik bevat verbranden, gaat de stof de atmosfeer in. En zo komt ze uiteindelijk ook in het water terecht.”

Kwik is namelijk een erg vluchtig metaal. Wanneer het op de grond valt, gaat het opnieuw op in de lucht bij warme temperaturen. Het kwik gaat namelijk over in een gastoestand en kan zo in het water belanden, waar het naar de bodem zinkt. Omdat het niet in water oplost, blijft het daar voor eeuwig liggen.

Na de tocht door de voedseldriehoek die bij de bacterie begint, komt methylkwik dus ook steeds vaker bij ons op tafel terecht. Volgens Grimalt “draagt ondertussen elke vis in elke zee methylkwik in zich”. Het team van Grimalt analyseerde 1345 exemplaren van 58 verschillende soorten vis voor een onderzoek dat in september werd gepubliceerd in het tijdschrift ‘Environmental Pollution’. Het ging voornamelijk om soorten die in de winkel liggen en op ons bord terecht komen.

En de resultaten waren schokkend. 20 a 25% van de vis overschrijdt de kwiknorm die de Europese Unie oplegt. En niet zo’n beetje, maar erg veel. Slecht nieuws voornamelijk voor kinderen en zwangere vrouwen, bij wie kwik van invloed kan zijn op het zenuwstelsel dat nog volop in vorming is. Geen toeval misschien dat men in Spanje en Portugal de grootste hoeveelheid kwik vond in het lichaam van vrouwen en kinderen. Cyprus, nog een Middellandse Zeeland, volgt op de tweede plaats.

En dan nu de vraag die velen zich misschien stellen. Welke vis kies ik best uit de Middellandse Zee als ik liever geen kwik binnen krijg? Dit zijn vissen met het minste kwik van minder naar meer: de gestreepte bokvis (salpa), goudmakreel (lampuga), xyrichtys novacula (pez peine), picarel, sardien, blauwe wijting (bacaladilla), ansjovis (boqueron), zeebrasem (besugo) en calamares. Rode tonijn en zwaardvis bevonden zich tussen de vervuildste soorten.