MADRID – In de volksmond wordt in Spanje gesproken over 23F wat staat voor de mislukte staatsgreep op 23 februari 1981, 40 jaar geleden dus. Op die dag besloot een militaire junta onder leiding van luitenant kolonel Antonio Tejero een staatsgreep af te dwingen door het Spaanse Parlementsgebouw binnen te lopen met honderden bewapende militairen en agenten. De staatsgreep mislukte uiteindelijk omdat Tejero niet genoeg steun wist te krijgen en de Koning Juan Carlos zijn poot stijf hield en geen millimeter toe gaf.

Op 23 februari 2021 wordt in Spanje stilgestaan bij de 23F van 1981 toen men een staatsgreep probeerde te plegen door het Parlementsgebouw over te nemen. Dat is dus alweer of slechts 40 jaar geleden. 

In 2021 wordt dit herdacht op een moment dat er binnen de coalitieregering onenigheid is over de volledige democratie in Spanje (PSOE zegt van wel maar Unidas-Podemos zegt van niet) en op het moment dat de redder van toen, de voormalige Koning Juan Carlos, ‘tijdelijk’ verblijft in het buitenland vanwege de vele schandalen.

Wat is 23F?

Op 23 februari 1981, zes jaar na de dood van Franco, stond het leven in Spanje even stil tijdens de staatsgreep die ook wel 23F of El Tejerazo wordt genoemd. De mislukte coup was beraamd door delen van de Guardia Civil en het Spaanse leger, en had het oogmerk de jonge democratie te smoren en opnieuw een militaire junta in te stellen.

De oorzaken moeten worden gezocht in de onvrede die in legerkringen en onder aanhangers van het voormalige regime van Franco bestond over de ontwikkeling van Spanje tot een moderne, democratische rechtsstaat, en de economische problemen en het terrorisme (vooral van de ETA) die het land teisterden.

Verloop 23F

De regering van de toenmalige minister-president Adolfo Suárez was knap wankel geworden en op 23 februari 1981 werden er verkiezingen gehouden in het parlement, met doel Leopoldo Calvo-Sotelo aan te wijzen als nieuwe premier. 

Tijdens een stemronde, om 18.23 uur, stormde Antonio Tejero met ongeveer tweehonderd man van de Guardia Civil het parlementsgebouw binnen en gijzelde de aanwezigen. Hiermee kreeg hij in een klap de gehele politieke elite als gijzelaar.

De actie leverde de wereldpersfoto van 1981 op; deze beeldt Tejero af die met een getrokken pistool het spreekgestoelte van het parlement beklimt terwijl parlementsleden zich verschuilen achter de bankjes en Tejero schreeuwde “¡Quieto todo el mundo!”

Rol koning Juan Carlos

De 23F staatsgreep mislukte uiteindelijk door het optreden van (de nu voormalige) koning Juan Carlos die, gestoken in het uniform van opperbevelhebber der strijdkrachten, in een zes uur na aanvang van de coup gehouden televisietoespraak de militairen beval terug te keren naar hun kazernes.

Het kordate optreden van de koning, waarmee hij zich onvoorwaardelijk uitsprak vóór het democratiseringsproces en de Spaanse grondwet, veranderde in een klap diens imago van onpopulair marionet van Franco en diens gedachtegoed tot boegbeeld van het nieuwe democratische Spanje. 

Zijn positie, en het idee van een constitutionele monarchie in Spanje die daarvoor door velen in twijfel getrokken werd is daardoor zeer versterkt. Maar net zoals altijd zijn er ook theorieën die menen dat het allemaal in scene is gezet om het imago van het Spaanse Koningshuis te verbeteren.