MADRID – De EU-ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie hebben maandag in Brussel het Strategisch Kompas vastgesteld: een nieuw EU-strategiedocument dat op ambitieuze wijze richting geeft aan het Europese veiligheids- en defensiebeleid voor de komende 5 tot 10 jaar. De Spaanse regering verwelkomt de ‘Brújula Estratégica’. Het Kompas is na de gewelddadige Russische inval in Oekraïne nog flink aangepast en weerspiegelt de nieuwe realiteit. Een van de doelen is om in 2025 een Europese defensiemacht te hebben van 5.000 snel inzetbare militairen.

Een belangrijk actiepunt uit het Kompas (Brújula) is de Rapid Deployment Capacity (RDC), waarmee binnen korte tijd zo’n 5.000 Europese militairen op de been zijn te brengen. Deze bouwt voort op een verbeterde versie van de huidige EU Battle Group (EUBG) en moet volgens het Kompas in 2025 operationeel zijn. Er wordt door de EU 200 miljard euro geïnvesteerd in het RDC die krachtiger, sneller, steviger, sneller en vastberadener kunnen optreden indien dat nodig is.

De plannen voor een Europees leger of een Europese defensiemacht doen al veel langer de ronde in Brussel maar zijn nogal omstreden. Daarom stonden eerst ook lang niet alle EU-lidstaten achter de plannen maar Spanje was net zoals Italië, Frankrijk en Duitsland altijd al een voorstander van zo’n Europese defensiemacht.

De Russische invasie van Oekraïne vereist echter volgens de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en veiligheid Josep Borrell een actualisering van de EU-plannen die een antwoord moeten bieden op een breder panorama van geanalyseerde uitdagingen en bedreigingen. En het gaat daarbij niet alleen om Rusland maar ook China, Oost-Europa, het Noordpoolgebied, de zuidelijke buurlanden, Afrika, het Midden-Oosten, de Indo-Pacifische regio of Latijns-Amerika, maar ook voor fenomenen zoals terrorisme , de uitbreiding van nucleaire arsenalen, hybride strategieën en desinformatiecampagnes, cyberaanvallen of klimaatverandering en natuurrampen.

Op dit moment bestaat er al een Europese troepenmacht maar het commando over deze manschappen is elk half jaar in handen van andere lidstaten. Het gaat om zogenaamde EU-battlegroups die direct wereldwijd kunnen worden ingezet voor missies van 30 tot 120 dagen. De Europese gevechtseenheden moeten binnen 10 dagen inzetbaar zijn in een gebied binnen een straal van 6.000 kilometer om Brussel. Sinds de oprichting in 2007 zijn de eenheden nog niet in actie gekomen, ook niet vanwege de Oekraïne-oorlog.