Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (15)

25 juli 2022
07:00 uur

Dit artikel is 2 jaar oud en kan dus niet meer actueel zijn.

Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.

Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld.

De literaire rijkdom van Andalusië

Andalusië heeft de Spaanse letteren veel aanzien gegeven. Al in de tijd van de Romeinen waren er schrijvers die uit die regio kwamen, zoals de in Córdoba geboren stoïcijnse filosoof Séneca. De literaire Gouden Eeuw mondde ten langen leste uit in de Generatie 27 en bracht Federico García Lorca voort, de wereldwijd bekende dichter en schrijver uit Granada. Hierdoor kreeg Andalusië een moderner imago. Er zouden nog velen volgen die het leven op het platteland beschreven, de strijd tussen de mohammedanen en christenen, hun stad of dorp…

Luis Carrasco: ‘Het hellen van een leven’

Wie het plan opvat te gaan wandelen in de Sierra de Grazalema, een gebied tussen Cádiz en Málaga, zou eerst de debuutroman van Luis Carrasco moeten lezen. In deze streek met kalkstenen rotsen, weides vol wilde bloemen, diepe ravijnen en kolkende de rivieren, kom je ook oeroude olijfboomgaarden tegen. Over het leven op zo’n boomgaard gaat het boek Het hellen van een leven, (El Hacho) van de in Engeland wonende Spaanse schrijver Luis Carrasco. De roman vertelt het verhaal van Curro, een olijfboer die, in het snel moderniserende Spanje, de familietraditie wil voortzetten. Ondanks het zware bestaan, de afhankelijkheid van het weer, de druk om de grond te verkopen, ploetert Curro onverstoorbaar voort. De wandelaar die de ontroerende schoonheid van dit boek met zich meedraagt vergeet de inspanning van zijn eigen tocht.

Luis Carrasco: Het hellen van een leven (2020), Uitgeverij Koppernik; vertaling vanuit het Engels Jona Hoek

Juan Goytisolo: ‘De contreien van Níjar’

In de jaren vijftig maakte Juan Goytisolo (1930-2017) een reis door de provincie Almería, in de regio Andalusië, en schreef er een boek over: De contreien van Níjar. Het was toen een totaal andere streek. Het toerisme stond er nog in de kinderschoenen. De straatarme bevolking moest in haar levensonderhoud voorzien door de schrale grond te bewerken, te vissen, in fabrieken en mijnen te werken of een eeuwenoud ambacht uit te oefenen, zoals dat van aardewerk. Gelukzoekers vertrokken naar het welvarende Catalonië.

En uit dat Catalonië kwam Goytisolo, waardoor hij door het gewone volk aanvankelijk als een intellectueel werd beschouwd. Maar al snel merkten ze in Níjar en omstreken dat hij wezenlijk geïnteresseerd in hen was, waardoor ze hem toelieten in hun leven. Uit zijn verhalen spreekt mededogen, zonder sentimenteel te worden. Zijn formuleringen zijn sober zoals die over de pottenbakker: “De kamer is klein, vierkant. Het meubilair is beperkt tot een houten bank. Aan het plafond hangt een groezelige vliegenvanger en aan de muur een tekening van Walt Disney.” Ook de dorpjes schetst hij zonder tierelantijnen: “La Fabriquilla, even armzalig en vervallen als de vorige, met straten vergeven van hongerige honden en kinderen die schreeuwend rondrennen en door waterplassen rollen.” Overal in het boek is voelbaar dat het harde bestaan niets anders is dan de rauwe werkelijkheid. En daar mocht onder de dictatuur van Franco niet over gesproken worden.

Dat dit tijdsdocument in 1954 uitgegeven mocht worden, mag een wonder heten. ‘De contreien van Níjar’ is een keerpunt in de carrière Juan Goytisolo geweest. Vanaf dat moment besloot hij de censuur niet meer uit de weg te gaan. Alles wat hij daarna heeft gepubliceerd werd verboden, waarop hij naar Parijs vertrok.

Wie in de voetsporen van Juan Goytisolo Almería gaat verkennen zal veel herkennen omdat een groot deel een natuurpark is geworden. En hoewel het toerisme de armoede heeft verdreven, zijn de dorre vlakten nu bezaaid met plastic kassen, waar vaak illegale Afrikanen tegen een hongerloon groente en fruit plukken voor de rest van Europa.

KLIK HIER om dit boek te bestellen: Juan Goytisolo: De contreien van Níjar. Een reis in het Andalusië van de jaren vijftig; Uitgeverij A.A. Hoogteiling 2020; vertaling Keimpe Reitsma

‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.

De hierboven vermelde boeken en/of producten zijn onderdeel van een affiliatie programma. Dat wil zeggen dat als je besluit iets te bestellen en uiteindelijk te kopen via de links die wij plaatsen, wij daar een klein percentage van krijgen als commissie. Daar merk jij als koper helemaal niets van want dat rekent de verkoper met ons af. Bedankt voor het bestellen en kopen via ons artikel, dat stellen wij zeer op prijs. Veel plezier ermee!