De onverwachte aankondiging van de Spaanse premier Pedro Sánchez dat hij een pauze zal nemen om na te denken over zijn toekomst als regeringsleider, heeft veel speculatie en onzekerheid veroorzaakt in het politieke landschap van Spanje. Dit roept belangrijke vragen op over de gevolgen en mogelijke scenario’s die kunnen ontstaan als Sánchez daadwerkelijk op 29 april 2024 aftreedt als premier.

Bij het aftreden van de premier van Spanje, zoals vermeld in artikel 101 van de Spaanse Grondwet, zal de volledige regering automatisch in een “voorlopige” status komen. Dit betekent dat de regering haar taken zal blijven uitvoeren, maar met beperkte bevoegdheden. De belangrijkste beperking is dat een voorlopige regering niet in staat is om nieuwe verkiezingen uit te schrijven, aangezien de Wet op de Regering van 1997 dit verbiedt.

In dit scenario zal de koning van Spanje nieuwe consultatierondes starten met alle politieke partijen om een nieuwe kandidaat voor het premierschap voor te dragen. Deze kandidaat moet over voldoende steun beschikken in het Congres van Afgevaardigden. Er is geen vastgestelde maximale termijn voor dit proces.

Het Congres van Afgevaardigden, met de huidige samenstelling, zal uiteindelijk de investituur vergadering houden om de nieuwe premier te benoemen, zonder dat er nieuwe verkiezingen nodig zijn. De voorgedragen kandidaat hoeft geen lid te zijn van het Congres.

Als de kandidaat de vereiste steun verkrijgt, wordt hij of zij benoemd tot premier en neemt alle bijbehorende taken en bevoegdheden over, waaronder het voorstellen van een nieuwe regeringssamenstelling aan de koning.

Kan geen geschikte kandidaat gevonden worden, dan kan men besluiten vervroegde verkiezingen te houden die op zijn vroegst dan 29 mei zouden kunnen plaatsvinden.

Het aftreden van de premier kan aanzienlijke politieke implicaties hebben voor de verschillende partijen in het Congres. Het aftreden van de premier kan ook economische gevolgen hebben voor Spanje, afhankelijk van de mate van politieke onzekerheid en instabiliteit.

Een van de belangrijkste gevolgen van het aftreden van de premier is de mogelijkheid van beleidsveranderingen. De nieuwe regering kan andere prioriteiten hebben en besluiten een andere koers te varen op gebieden zoals economie, buitenlandse betrekkingen en sociale kwesties.

Het aftreden van de premier kan ook de politieke stabiliteit in Spanje beïnvloeden, afhankelijk van de mate van consensus of verdeeldheid in het Congres. 

Ondanks politieke veranderingen blijven de fundamentele instituties en de grondwet van Spanje doorgaans onaangetast. De rechtsstaat, de scheiding der machten en de democratische procedures blijven gehandhaafd.