Volgens schattingen van Funcas bevonden bijna 700.000 buitenlanders zich in 2023 in een onregelmatige situatie in Spanje. Deze omvangrijke groep mensen uit niet-Europese (grootste groep), Aziatische en Afrikaanse landen zonder geldige verblijfsstatus is een grote uitdaging voor de Spaanse overheid en samenleving.

De omvang van de onregelmatige migratiesituatie in Spanje is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Volgens de recentste cijfers van Funcas, de denktank van de Spaanse spaarbanksector, bevonden zich in 2023 maar liefst 686.000 mensen zonder geldige verblijfsstatus in het land. Dit is meer dan een verviervoudiging vergeleken met 2017, toen het aantal onregelmatige migranten werd geschat op 127.000.

Onder de groep mensen in een onregelmatige situatie bevinden zich vooral migranten uit Amerikaanse landen, met een geschat aantal van 600.000 personen. Daarnaast gaat het om ongeveer 51.000 migranten uit niet-Europese landen en circa 35.000 Afrikanen.

De grootste groepen per nationaliteit zijn Colombianen (209.686 personen), Hondurezen (82.684), Peruanen (71.862) en Venezolanen (51.544) uit Amerika. Uit Afrika gaat het vooral om Marokkanen (16.037), Senegalezen (6.686) en Algerijnen (6.450). Onder de Aziaten vormen Pakistanen (1.086) de grootste groep, terwijl Russen (8.554) de grootste groep niet-EU Europeanen in onregelmatige situatie zijn.

Funcas beschouwt de reguliere of quasi-reguliere migrantenpopulatie als diegenen met een geldige verblijfsvergunning (of een verlenging daarvan), een studentenvisum, of als familielid van een student of asielzoeker in afwachting van een beslissing. Door deze groepen op te tellen en af te trekken van de totale buitenlandse bevolking, ontstaat een schatting van het aantal mensen in een onregelmatige situatie.

Deze methodologie leidt tot aanzienlijk hogere schattingen dan de cijfers die vaak worden gehanteerd in publieke debatten over dit onderwerp. Zo gaat men er vaak vanuit dat de Initiatiefwet die onlangs werd ingediend in het Spaanse parlement. 

De Initiatiefwet (Iniciativa Legislativa Popular, ILP) stelt een regeling voor om de situatie van bepaalde groepen onregelmatige migranten te regulariseren. Volgens de voorstellen zou deze regeling van toepassing zijn op buitenlanders die zich vóór 1 november 2021 al in Spanje bevonden.

In het publieke debat wordt vaak de inschatting gemaakt dat zo’n 500.000 personen in aanmerking zouden kunnen komen voor deze regeling. Dit zou de op een na grootste regularisatieronde zijn in de Spaanse geschiedenis, na de grote regularisatiecampagne van 2005 waarin ruim 576.000 aanvragen werden gehonoreerd.

De schattingen van Funcas lijken echter aan te geven dat het werkelijke aantal personen in een onregelmatige migratiesituatie aanzienlijk groter is dan de veronderstelde 500.000 potentiële begunstigden van de voorgestelde ILP-regeling. Met een geschat aantal van 686.000 onregelmatige migranten in 2023 zou het aantal personen dat buiten de boot valt van deze regeling, indien gehanteerd wordt, oplopen tot ongeveer 200.000.