De Europese Unie heeft Spanje in 2018 verplicht om na 30 jaar van waarschuwingen actie te ondernemen tegen het gevaarlijke en dodelijke, maar vrij onbekende radongas. Het radongas in woningen is bijna niet te vermijden, maar constante ventilatie en diverse andere maatregelen zorgen er wel voor dat de concentraties laag blijven. Dat is belangrijk omdat het radioactieve radongas gezien wordt als de stille veroorzaker van longkanker.

Waarschijnlijk heb je er nog nooit van gehoord en datzelfde geldt ook voor veel inwoners van Spanje aangezien het om een natuurlijk fenomeen gaat waar weinig aandacht aan besteed wordt. Radon is een radioactief gas dat van nature vrijkomt uit de bodem en uit verschillende bouwmaterialen zoals beton, baksteen en natuursteen, materialen die veel gebruikt worden en zeker aanwezig zijn in oudere woningen zoals de traditionele bakstenen en marmer.

In Nederland en België zorgt het radongas voor enkele honderden gevallen van longkanker op jaarbasis, maar in Spanje is dit aantal vele malen hoger. De gebieden waar men het meeste last heeft van dit natuurlijke, maar radioactieve gas zijn Galicië met de provincies Ourense en Pontevedra bovenaan de lijst, Castilië en León, Extremadura, Castilla-La Mancha en de Madrid regio, aldus de informatie van het Spaanse Consejo de Seguridad Nuclear. Bekijk HIER een kaart van Spanje.

Volgens de studie Mortaliteit toe te schrijven aan blootstelling aan residentiële radon in Spanje, gepresenteerd door het ministerie van Volksgezondheid in 2021, is 3,8% van alle sterfgevallen door longkanker te wijten aan blootstelling aan radon, maar er is een grote variabiliteit tussen autonome regio’s. Galicië, met 7%, en Extremadura, met 6,9% zijn de regio’s zijn waar de aanwezigheid van radongas het schadelijkst is.

Schadelijk

Het kleurloze, geurloze en smaakloze radongas is ondanks dat het radioactief is niet schadelijk want je ademt het in, maar ook weer uit voordat het daadwerkelijk schade veroorzaakt. Het probleem is echter dat radongas vervalt waarbij vaste stoffen ontstaan die ook radioactief zijn. Deze kleine deeltjes hechten zich aan stofdeeltjes die, als je deze inademt, in de longen komen waarna je deze niet meer uitademt. De straling van die vaste deeltjes kan longkanker veroorzaken. Hoe meer je inademt hoe groter de kans op longkanker.

Het gas bevindt zich veel in de granieten ondergrond waar meer radon wordt gegenereerd omdat de rotsen rijk zijn aan uranium, het bronelement van dit gas. Professor Preventieve Geneeskunde Xoán Miguel Barros heeft een van de meest accurate kaarten van Spanje samengesteld waarop men kan zien waar de kritieke punten in het land zijn. Hieruit kan geconcludeerd worden dat vooral de regio Galicië een grote risicozone is waar bijna alle werkplekken rekening moeten houden met radongas wat ook veel voorkomt in de woningen. Er komen in Galicië dan ook veel gevallen voor van longkanker bij mensen die niet roken.

Gewaarschuwd

Al meer dan 30 jaar zijn er wetenschappelijke bewijzen van radongas in Spanje en gedurende al die jaren worden de Spaanse autoriteiten ook al gewaarschuwd voor het gezondheidsprobleem. Actie vanuit de Spaanse overheid was er niet of nauwelijks. Sinds dat in 2013 de Europese Unie een decreet heeft aangenomen dat er verplichte metingen moeten komen op werkplaatsen zoals winkels, fabrieken en kantoren, maar ook op die plaatsen die als risicovol worden gezien, is ook de druk op de Spaanse overheid gegroeid. Zo dienen oudere woningen en gebouwen regelmatig gecontroleerd te worden en dient men maatregelen te nemen zoals betere ventilatie en verbeteringen aan bestaande gebouwen. Bij nieuwbouwwoningen en gebouwen dient men betere keuzes te maken wat betreft de bouwmaterialen. In de praktijk gebeurt dat echter weinig.

In Spanje heeft het Ministerie van Ontwikkeling een speciale commissie opgericht die de aanwezigheid van radongas in woningen, publieke gebouwen en werkplaatsen tegen moet gaan. Zo werd er in 2017 al een speciale code opgezet voor gebouwen, het Código Técnico para la Edificación, met daarin veel eisen waaraan woningen en andere gebouwen moeten voldoen.