De afgelopen jaren is het aanbod van nachttreinen in Europa sterk afgenomen, met name in Spanje. Dit roept de vraag op: waarom zijn er geen nachttreinen meer in Spanje? In dit artikel zullen we ingaan op de technische uitdagingen en de Europese voorbeelden van het herstellen van nachttreindiensten. We zullen ook kijken naar de mogelijke oplossingen om deze diensten weer rendabel te maken en zo de nachttreinen terug te brengen op de Spaanse sporen.
Het gebrek aan nachttreinen in Spanje wordt vaak toegeschreven aan een combinatie van technische uitdagingen en economische factoren. Een van de belangrijkste technische uitdagingen is de infrastructuur. Het Spaanse spoornetwerk is voornamelijk gericht op hogesnelheidstreinen, waardoor er weinig ruimte is voor langzamere nachttreinen. Bovendien zijn veel van de bestaande spoorlijnen niet geschikt voor nachtelijke ritten, omdat ze niet zijn uitgerust met de nodige faciliteiten zoals slaaprijtuigen en restauratiewagens.
Een ander probleem is het onderhoud van de treinen. Nachttreinen vereisen meer onderhoud dan reguliere treinen, omdat ze langer op de rails blijven en dus meer slijtage vertonen. Dit kan leiden tot hogere kosten voor de exploitanten, wat een belangrijke factor is bij het besluit om nachttreindiensten te staken.
Naast de technische uitdagingen zijn er ook economische factoren die een rol spelen bij het verdwijnen van nachttreinen in Spanje. Een van de belangrijkste redenen zijn de hoge kosten van deze diensten. Nachttreinen zijn duurder om te exploiteren dan reguliere treinen, omdat ze meer personeel en faciliteiten vereisen. Bovendien zijn de tarieven voor nachttreinen vaak hoger dan die van reguliere treinen, waardoor ze minder aantrekkelijk zijn voor reizigers.
Een ander probleem is de lage bezettingsgraad van nachttreinen. In vergelijking met hogesnelheidstreinen, die vaak volledig volgeboekt zijn, hebben nachttreinen meestal een lagere bezettingsgraad. Dit betekent dat de exploitanten niet genoeg inkomsten genereren om de hoge kosten te dekken, waardoor ze gedwongen worden om de diensten te staken.
De laatste Spaanse nachttreinen
Renfe, de Spaanse nationale spoorwegmaatschappij, had tot voor kort nog enkele nachttreindiensten in haar aanbod. Deze werden echter allemaal stopgezet tijdens de pandemie en zullen naar verwachting niet meer terugkeren. Volgens Renfe waren deze diensten commercieel en niet van openbaar belang, wat betekent dat ze alleen rendabel moeten zijn om te kunnen blijven bestaan.
Uit gegevens van Renfe blijkt dat de nachttreinen tussen Barcelona en Galicië, Madrid en Lissabon en Madrid en Galicië in 2019 een verlies van 25 miljoen euro hebben geleden. Dit was een belangrijke factor bij het besluit om deze diensten niet meer te herstellen na de pandemie.
De rol van politiek en ecologie
Naast de technische en economische uitdagingen, zijn er ook andere factoren die een rol spelen bij het verdwijnen van nachttreinen in Spanje. Een daarvan is de politieke wil. Volgens sommige experts heeft de Spaanse overheid niet genoeg gedaan om nachttreindiensten te behouden en te promoten. In tegenstelling tot andere Europese landen, waar de overheid actief betrokken is bij het behoud van nachttreinen, lijkt de Spaanse regering weinig interesse te hebben in deze diensten.
Daarnaast speelt ook de ecologische factor een rol. Nachttreinen worden beschouwd als een milieuvriendelijk alternatief voor vliegreizen, omdat ze minder CO2-uitstoot veroorzaken. Het verdwijnen van deze diensten kan dus worden gezien als een stap achteruit op het gebied van duurzaamheid.
Het Europese voorbeeld
Terwijl nachttreinen in Spanje verdwijnen, zien we in andere Europese landen juist een toename van deze diensten. Landen als Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in hun nachttreinnetwerken en hebben nieuwe routes geopend. Dit roept de vraag op: is het mogelijk om nachttreinen weer rendabel te maken in Spanje?
Een goed voorbeeld van een land dat erin geslaagd is om nachttreindiensten te herstellen, is Oostenrijk. De Oostenrijkse spoorwegmaatschappij ÖBB heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in haar nachttreinnetwerk en heeft nieuwe routes geopend naar verschillende Europese steden.
Een van de belangrijkste redenen voor het succes van ÖBB is de samenwerking met andere spoorwegmaatschappijen. Zo werkt ÖBB samen met de Duitse Deutsche Bahn en de Zwitserse SBB om nachttreinen aan te bieden tussen verschillende Europese steden. Deze samenwerking zorgt voor een groter aanbod en meer reismogelijkheden voor de reizigers.
Een ander voorbeeld is de Nederlands-Belgische spoorwegmaatschappij European Sleeper die in 2023 is begonnen met hun ‘Good Night Train’ naar Berlijn. Het is deze maatschappij die ook van plan is Barcelona in Spanje te verbinden met België en Nederland.
Nieuwe businessmodellen
Een andere manier om nachttreinen rendabel te maken, is door te kijken naar nieuwe businessmodellen. In plaats van alleen te vertrouwen op ticketverkoop, kunnen exploitanten ook andere diensten aanbieden aan boord van de trein. Denk bijvoorbeeld aan restaurants, winkels of zelfs wellnessfaciliteiten. Dit kan zorgen voor extra inkomsten en de kosten van de nachttreinen drukken.
Een ander interessant voorbeeld is het gebruik van nachttreinen als vrachtvervoer. Door goederen te vervoeren tijdens de nachtelijke uren, kunnen exploitanten extra inkomsten genereren en de kosten van de treinen verlagen. Dit model wordt al succesvol toegepast in landen als Duitsland en Zwitserland.