De Europese Unie bestaat momenteel uit 27 onafhankelijke en soevereine landen. Hoewel alle lidstaten gelijkwaardig zijn, hebben sommigen meer invloed bij het nemen van besluiten dan anderen. Dit heeft te maken met factoren zoals economische kracht, bevolkingsomvang, politieke macht en defensiecapaciteit. Na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk zijn Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje de vier grootmachten binnen de EU. Maar wat is een macroregionale strategie en wat heeft dat te maken met zeven autonome regio’s in Spanje?
Kleinere landen proberen hun strategieën te coördineren om meer gewicht in de schaal te leggen binnen de EU. Dit geldt ook voor Europese regio’s met gedeelde belangen, die streven naar meer samenwerking over de landsgrenzen heen. Daarom bestaat het Comité van de Regio’s en zijn er zogenaamde ‘macroregionale’ strategieën’ ontstaan.
Momenteel maakt Spanje nog geen deel uit van een officiële macroregionale strategie binnen de EU, maar diverse autonome regio’s binnen Spanje, te weten Galicië, Asturië, Cantabrië, Baskenland, Navarra, Andalusië en de Canarische Eilanden, streven ernaar samen met Portugal, drie gebieden in Frankrijk en Ierland een ‘Atlantische Macroregionale Strategie’ te creëren.
Wat zijn macroregionale strategieën?
Macroregionale strategieën zijn grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden binnen EU-beleid. Ze hebben geen uitvoerende bevoegdheden, maar kunnen wel als lobby-groep optreden. Door gezamenlijk op te trekken, hebben regio’s meer invloed dan wanneer ze los van elkaar opereren. Erkende strategieën kunnen financiering krijgen uit Europese fondsen.
Het Atlantische Corridor-initiatief
De Atlantische Corridor vormt de basis voor de voorgestelde Atlantische Macroregionale Strategie. Dit initiatief maakt deel uit van het Trans-Europese Transportnetwerk en betreft een reeks goederenspoor- en personenlijnen door verschillende EU-landen. Een deel hiervan loopt door Noord-Spanje. De voltooiing van dit corridor-project is gepland voor 2031.
Samen met de Mediterrane Corridor is de Atlantische Corridor een van de twee hoofdassen van het Europese transportnetwerk. De Mediterrane Corridor is verder gevorderd en heeft reeds een hogesnelheidsverbinding tussen Spanje en Frankrijk via Catalonië. Echter, de Franse regering wil de hogesnelheidsverbinding met het Baskenland uitstellen tot 2042, omdat de verbinding met Toulouse prioriteit heeft.
Andere macroregionale strategieën in Europa
Er bestaan reeds enkele macroregionale strategieën binnen de EU, zoals de Baltische, Donau, Adriatisch-Ionische en Alpiene strategieën. Deze richten zich op regionale samenwerking rond respectievelijk de Oostzee, de Donau, de Adriatische en Ionische zeeën, en het Alpengebied.
Deze strategieën verenigen landen en regio’s rond gedeelde prioritaire onderwerpen voor gezamenlijke actie. Deze onderwerpen komen voort uit voortdurende interregionale dialogen en kunnen betrekking hebben op zaken als transport, milieu, economie of veiligheid.
Diplomatieke overwinning voor Noord-Spanje
Na jaren van lobbyen door Noord-Spaanse en andere regionale autoriteiten, heeft de Europese Commissie ingestemd met het opstellen van een ‘Atlantische Maritieme Strategie’. Dit initiatief werd in 2023 besproken in de Raad van de Europese Unie, waar het groene licht kreeg om verder uitgewerkt te worden.
Hoewel dit een belangrijke diplomatieke overwinning is voor de betrokken regio’s, bevindt het proces zich nog in een vroeg stadium. De precieze thema’s, doelstellingen en omvang van de strategie moeten nog worden vastgesteld. De onderhandelingen hierover zullen de komende periode voortduren.