ALICANTE – Schrijfster Lilianne Krosenbrink-Gelissen heeft een luchtige beschrijving geschreven van de toeristische regio Costa Blanca. In het hele artikel komt echter niet alleen de Costa Blanca aan de orde maar wordt ook de geschiedenis van Spanje kort behandeld. Het doel van het artikel is de ‘argeloze’ toerist en niet veel wetende (semi) buitenlandse resident meer kennis bij te brengen van deze bekende en populaire regio. Maar dan wel op luchtige wijze en doorspekt met opmerkelijke feiten die gemakkelijk te onthouden zijn. Op deze wijze wil Lilianne een bijdrage leveren om meer begrip en respect voor de inwoners, de taal en de cultuur van de regio Costa Blanca aanleren. Het hele artikel is in vijf delen onderverdeeld die we op maandagen publiceren.

Deel 4

Lees deel 1 (5 juli) HIER / lees deel 2 (12 juli) HIER / lees deel 3 (19 juli) HIER.

Het ontstaan van het toerisme aan de Costa Blanca: Benidorm, bikini´s en democratie.

Begin 20^e eeuw was Spanje een streng katholiek land dat geen belangrijke rol speelde in de wereldeconomie, men exporteerde enkel grondstoffen en landbouwproducten. Er heerste nog veel groot grondbezit. Kerk en adel maakten de dienst uit. De bevolking was over het algemeen slecht opgeleid (in 1900 was nog 60% van de bevolking analfabeet) en bestond voor het overgrote deel uit landloze boeren (pachters) en ongeschoolde fabrieksarbeiders in met name Noord-Spanje (Bilbao en Catalonië). Eind 1933 kregen vrouwen pas voor het eerst kiesrecht. Maar dat maakte dat Spanje tegelijkertijd een romantisch, ouderwets en exotisch (Arabisch) imago had.

Zo trachtte men in het begin van de 20^e eeuw toeristen aan te trekken met de leuze “De romantiek van Afrika, maar het comfort van Europa”.  In Europa is lang dat beeld blijven hangen van een niet Europees Spanje, duister, vroom en ouderwets, maar ook romantisch en exotisch. De oud-dictator en grondlegger van de Falangistische beweging, Primo de Riveira, waarvan Franco later de leider werd heeft in 1928 de “Paradores” in het leven geroepen. Dit zijn staatshotels die zich bevinden op prachtige locaties en in imposante historisch en architectonisch gezien belangrijke gerestaureerde gebouwen zoals kastelen en kloosters.

Die keten van Paradores bestaat nog steeds en tegenwoordig zijn deze ook gevestigd in moderne, architectonisch gezien, interessante gebouwen. Ik raad u aan om er in eentje op z’n minst een kopje koffie te gaan drinken, al was het maar om even te genieten van natuur, historie, architectuur en toonbeeld van de Spaanse materiële cultuur. Ik heb een lang gekoesterde wens om een rondje (“una vuelta”) Spanje te maken en elke Parador een bezoek te brengen. Als ik maar lang genoeg gezond blijf gaat dat misschien ooit lukken.

Benidorm was van origine en tot de 50er jaren van de 20^e eeuw een zeelieden- en vissersdorp. Er waren misschien vier of vijf kleine hotels en pensions bedoeld voor kleine zakenmensen en rijkere families uit Madrid of Alcoy. Er werd destijds niet gesproken over “turismo” (toerisme), maar over “veraneo” (zomeren).

Het begrip “toerisme” in Benidorm is te danken aan burgemeester Pedro Zaragoza Orts die in die 50er jaren burgemeester was. Hij is de vader van het moderne Benidorm. Hij was een groot aanhanger van Franco en wist steun van de Spaanse leider te verkrijgen voor de ontwikkeling van Benidorm als toeristische trekpleister voor noord Europeanen. Onder Franco kwam de leus “Spain is different” in zwang. Blijkbaar wordt deze leus nog steeds in de toeristenindustrie gebruikt. 

De burgemeester van Benidorm stond in 1959 het dragen van bikini’s toe hetgeen hem duur kwam te staan op excommunicatie uit de immer machtige en conservatieve katholieke kerk. Hij stapte terstond op zijn Vespa brommer toen hij dit bericht las in de krant en reed in 9 uur tijd naar Madrid waar hij Franco wilde spreken. Franco, naarstig behoeftig naar buitenlands deviezen, stak hoogstpersoonlijk een stokje voor deze excommunicatie door de katholieke kerk en sprak een krachtig woordje met de hoogste bisschop van het land. En daarmee begon een kleine seksuele revolutie en een afname van de macht van de katholieke kerk in Spanje.

Enfin, hoe Benidorm zich verder ontwikkeld heeft als hoofdstad van het Spaans toerisme hoef ik u niet uit te leggen. Benidorm laat zich juist voorstaan op haar hoogbouw en wordt derhalve tevens het Manhattan van de Costa Blanca genoemd. De leus “Spanje is anders” heeft tot een succesvolle toeristische industrie geleid die begon in Benidorm.

Ik raad u van harte aan de volgende filmpjes te bekijken op Youtube.com. Zij geven een prachtig beeld van het begin van het toerisme aan de Costa Blanca:

1. “Costa Blanca (Alicante) año 1958”
2. “Benidorm 1950’s in color, Alicante, Calpe, Guadalest” (Costa Blanca, Spain) 3. “Spain: Alicante & Benidorm in 1961”

Doordat Spanjaarden als gastarbeiders in andere Europese landen gingen werken en Noord-Europeanen op hun beurt massaal naar Spanje trokken voor vakantie groeide niet alleen de economie in Spanje, maar ook in sociaaleconomisch opzicht kwam er verandering. Beide processen fungeerden als aanjagers om Spanje aan te laten sturen op het democratisch gedachtengoed. In 1975, na de dood van Franco, werd Spanje zonder slag of stoot een democratisch land en in 1986 werd het opgenomen in de huidige Europese Unie. Sinds 2002 kunnen wij er met de Euro betalen.

In het volgende deel meer over Spanje en de Costa Blanca. Lees deel 1 HIER, deel 2 HIER en deel 3 HIER.

Schrijfster: Lilianne Krosenbrink-Gelissen
Email: a.lekrosenbrink@upcmail.nl