BARCELONA – Op dit moment is de Catalaanse politiek met behulp van miljoenen Catalanen bezig met een proces om een afscheiding van de rest van Spanje in werking te laten treden. De eerste stap daarvoor is het onwettig verklaarde referendum van 1 oktober waarna de volgende stappen zullen volgen van een lang en moeilijk stappenplan. Het is echter niet de eerste keer dat de regio Catalonië probeert zich af te scheiden van Spanje want er zijn meerdere pogingen geweest.

Catalonië wil zich afscheiden van Spanje omdat de Catalanen zich geen Spanjaarden voelen en eigenlijk helemaal niet bij dat land willen horen. Volgens de Catalanen wil Catalonië terug naar de tijd dat Catalonië een eigen land was, iets wat geschiedkundig blijkbaar niet helemaal klopt want Catalonië en de Catalaanse cultuur ontstond in de Middeleeuwen onder heerschappij van de Graven van Barcelona én het Koninkrijk Aragón, zoals te lezen valt op Wikipedia. Of dat geschiedkundig helemaal correct is laten we even in het midden (de meningen zullen wel verdeeld zijn). In 1469 trouwden koningin Isabella I en koning Ferdinand II van Aragon. Castilië en Catalonië/Aragón werden echter niet in één groot koninkrijk verenigd. De Catalanen hielden hun eigen wetten, maar deze zelfstandigheid verdween langzaam maar zeker.

11 september 1714

Catalonië verloor een groot aantal oorlogen, waardoor de macht steeds meer in Madrid gecentraliseerd werd. Het belangrijkste verlies was de Spaanse Successieoorlog na het overlijden van koning Karel II van Spanje in 1700. De Catalanen wilden toen een lid van de Oostenrijkse Habsburg-dynastie als opvolger, terwijl koning Karel II voor het Franse Huis Bourbon gekozen had. De Catalaanse troepen werden tijdens de Guerra de Segadors echter gedwongen tot overgave op 11 september 1714 en Filips V werd de nieuwe koning van het land. Kort daarna werden alle Catalaanse politieke instituten en het Catalaans door hem verboden en kwam Catalonië onder militair gezag van de nieuwe koning. Dat is ook de reden dat elk jaar op 11 september deze dag herdacht wordt met de La Diada, de dag dat Catalonië de grootste onderdrukking beleefde.

5 maart 1873

De eerste onafhankelijkheid van Catalonië in 1714 duurde zes dagen maar de tweede had slechts een duur van twee dagen. Dat vond plaats in het kader van de Eerste Spaanse Republiek die op 11 februari 1873 werd geproclameerd. Op 5 maart 1873 kondigden een groep politici onder leiding van José García Viñas en Paul Brousse (een Fransman) en zo’n 16.000 vrijwilligers de Catalaanse Spaanse Republiek aan, in dit geval dus niet een totale onafhankelijkheid. Na twee dagen van onderhandelingen met de centrale overheid in Madrid werd de proclamatie ingetrokken. Daarna werd het leger in Catalonië afgeschaft en nam de president van de Federale Republiek, de in Barcelona geboren Catalaan, Estanislao Figueras ontslag om opgevolgd te worden door Francisco Pi i Margall, tevens een Catalaan.

14 april 1931

Op 14 april 1931, dezelfde dag van de verkondiging van de Tweede Spaanse Republiek, kondigde Francesc Macià de Catalaanse Federale Republiek in de Spaanse Republiek aan. Macià was toen de leider van de ERC partij en had twee dagen daarvoor de gemeenteraadsverkiezingen in Catalonië gewonnen. Op 17 april stuurde de voorlopige regering van de Republiek diverse ministers naar Barcelona om te onderhandelen waarna overeengekomen werd dat de Raad van Barcelona weer zal fungeren als een regering van de Generalitat de Catalunya. In 1932 werd ingestemd met de eerste Catalaanse autonomiestatuut waarbij een eigen regering en parlement werd ingevoerd. Macià overleed in 1933 en werd opgevolgd door Lluis Companys, voormalig voorzitter van het Catalaanse parlement.

6 oktober 1934

Op 6 oktober 1934 werd door Catalonië handig gebruik gemaakt van de revolutie in Asturië door een nieuwe Catalaanse staat binnen de Spaanse Federale Republiek af te kondigen. In de regio Asturië zou een staat van oorlog ingevoerd worden wat ook werd gedaan in Catalonië waarbij er tijdens diverse gevechten 46 mensen om het leven kwamen. De Catalaanse politie Mossos d’Esquadra beschermde de Catalaanse regionale regering weliswaar maar kon niet voorkomen dat de Catalaanse premier Lluis Companys en zijn hele kabinet werden gearresteerd. Het Catalaanse parlement werd ontbonden en veel Catalanen werden opgepakt. Companys moest voor 30 jaar naar de gevangenis maar kwam enkele jaren later vrij waarna hij naar Frankrijk vluchtte. Daar werd hij ten tijde van de Spaanse burgeroorlog door de Duitse Gestapo gearresteerd en uitgeleverd aan Spanje waarna Franco hem op 15 oktober 1940 in het kasteel op de berg Montjuïc in Barcelona fusilleerde.

1 oktober 2017

In 1934 heeft Catalonië de laatste serieuze poging tot afscheiding van Spanje ondernomen maar dit jaar in 2017 probeert de Catalaanse regering het opnieuw waardoor dit dus eigenlijk de vijfde poging wordt voor Catalonië. Dit keer echter wil het Catalaanse parlement de beslissing aan het Catalaanse volk overlaten door middel van een referendum, iets wat normaal gesproken geen probleem is en zelfs heel democratisch mits dat binnen het kader van de wet gebeurd. Het Grondwettelijk Hof en de Spaanse regering zien dat echter anders want volgens hen is een regionaal referendum in een autonome deelstaat in strijd met de grondwet die uit 1978 stamt.

Het referendum van 1 oktober werd dan ook onwettig verklaard waarna de centrale regering in Madrid er alles aan doet om het referendum te dwarsbomen en te voorkomen. Hierdoor ontstaan belachelijke situaties zoals het sluiten van websites, het in beslag nemen van stembiljetten, het zoeken naar stembussen, het dichtdraaien van de financiële kraan en het sturen van duizenden politieagenten die voor de veiligheid moeten gaan zorgen. Er wordt gesproken over een arrestatie van de regionale premier Carles Puigdemont en wellicht ook andere leden van het regionale parlement en het invoeren van artikel 155 waarbij in feite de Spaanse centrale regering de hele regionale regering van Catalonië ontbindt en de leiding overneemt. De Spaanse minister-president Mariano Rajoy heeft met zijn acties echter voor een averechts effect gezorgd binnen Catalonië waardoor er nu juist meer mensen zijn die een referendum willen hebben, ongeacht wat men stemt.