Elke week plaatsen we aan de hand van de tips en informatie van de ‘Typisch Spanje’ auteur Frieda Kleinjan een reis door Spanje maar dan op een andere manier. Dat doet de schrijfster door middel van bekende en minder bekende boeken en romans om zo de link tussen het reizen, de cultuur en literatuur te maken tijdens de wekelijkse ‘literaire reisgids van Spanje’, een must voor de lezers die aan ‘literair toerisme’ willen doen. Via de links in het artikel zijn de boeken meteen te bestellen om zo al aan jouw literaire reis door Spanje te beginnen.

Je zou literair toerisme kunnen omschrijven als een soort cultureel toerisme dat zich heeft ontwikkeld op plekken die verband houden met gebeurtenissen in fictieve teksten. Met andere woorden: het is een nieuw soort cultureel toerisme dat fictie verbindt met de echte wereld. 

Maar wanneer is iemand een literair toerist? Om een paar voorbeelden te noemen: als je na het leven van ‘De kathedraal van de zee’ van Ildefonso Falcones staat te popelen om Barcelona te bezoeken, je wilt rondzwerven in het oude centrum van Oviedo om de schaduwen van ‘La Regenta’ te ontdekken of zó wordt meegesleept door de avonturen van ‘Don Quichot’ dat je wilt weten door welke plekken Miguel de Cervantes werd geïnspireerd dan mag je jezelf met recht een literair reiziger noemen. Het zijn overigens niet alleen Spaanse auteurs wiens sporen aantrekkingskracht uitoefenen. Zo dwalen lezers van ‘The Sun Also Rises’ van Ernest Hemingway door de straten van Pamplona om er de San Fermínfeesten te vieren en is de tocht die Washington Irving in 1829 maakte van Sevilla naar Granada om er de ‘Tales of Alhambra’ te schrijven een van de populairste routes van Andalusië.

Door de fictieve succesverhalen van onder meer Carlos Ruiz Zafón, Eva García Saénz de Urturi, Ildefonso Falcones, Dolores Redondo, neemt dit soort toerisme een steeds grotere plaats in. Lezers zijn op zoek naar een echte connectie met het boek dat hen enthousiast heeft gemaakt. Met eigen ogen willen ze de plekken ontdekken waarvan ze zich bij het lezen een voorstelling hebben gemaakt, de geur ruiken zoals die beschreven staat of mens ontmoeten die net zo aardig zijn als wordt verteld. 

Barcelona, de stad der letteren

Als we het over literaire steden in Spanje hebben neemt Barcelona zonder enige twijfel een prominente plaats in. Een jaar nadat Granada door de UNESCO werd verkozen tot City of Literature, Cultuurstad, kreeg in 2015 de Catalaanse hoofdstad deze toekenning. Dat heeft geleid tot nieuwe activiteiten, projecten en informatief materiaal zoals de prachtige literaire kaart van Barcelona.   

In de loop van de geschiedenis hebben talloze schrijvers er hun verhaal gesitueerd. Veel van deze romans zijn grote klassiekers geworden en zelfs bestsellers. Wie de literaire schatten wil ontdekken, in de hoeken en straten van de ‘Ciudad Condal’ neemt de boeken ter hand van fenomenen als Juan Marsé, Carmen Laforet, Ildefonso Falcones, Mercé Rodoreda, Carlos Ruiz Zafón of Eduardo Mendoza.

Mercè Rodoreda: ‘Colometa’

Als iemand het Plaça del Diamant in de Barrio Gràcia onsterfelijk heeft gemaakt dan is het wel de Catalaanse schrijfster Mercè Rodoreda (1908-1983). Ze begon haar carrière met het schrijven van korte verhalen in Catalaanse bladen. Na het uitbreken van de Burgeroorlog verliet ze haar man en vertrok naar Frankrijk en later naar Zwitserland. In Genève (1960) schreef ze haar meest gelezen en vertaalde roman La plaça del Diamant, het Diamantplein, in het Nederlands Colometa geheten, waar het hoofdpersonage Natàlia tijdens het beroemdste dansfeest van de buurt de jonge timmerman Quimet leert kennen. Tegenwoordig wordt het plein gesierd door een opvallend standbeeld van Colometa, het duivenmeisje, zoals Natàlia later door haar macho man werd genoemd.

Hoewel het werk van Rodoreda zich op veel plekken in de stad afspeelt, van Eixample tot Las Ramblas, wordt de Barrio Gràcia het meest uitvoerig beschreven. Daar gaat het jonge stel wonen, in de calle Montseny 9, op de bovenste verdieping, nadat hun huwelijksceremonie is voltrokken in de kerk San José, op het Plaça de Lesseps, waar Rodoreda zelf ook is getrouwd. In het ogenschijnlijk gewone verhaal kreeg Natàlia hier haar twee kinderen, verzorgt ze de duiven, de passie van haar echtgenoot, en luistert ze naar het gebulder van de bombardementen. Hun alledaagse leven raakt bij het uitbreken van de Burgeroorlog in de greep van politieke en sociale onrust. Nadat Quimet is verdwenen om aan de kant van de Republikeinen te vechten, is haar redding Antoni, bij wie ze altijd duivenvoer koopt. Bij haar tweede man krijgt ze haar oorspronkelijke naam, Natàlia, weer terug en gaat ze wonen in de calle Berga. Deze straat was in die tijd de grens tussen een nette buurt en die waar de verpaupering had toegeslagen. In 1982 werd van La plaça del Diamant een film gemaakt, waarin je talloze plekjes uit de roman tegenkomt. 

Ook in de roman In de Cameliastraat, El carrer de les Camèlies, speelt de Barrio Gràci een rol. Die straat bevindt zich in het uiterste noorden van de buurt en komt voor aan het begin en het eind van het boek. Het hoofdpersonage Cecilia Ce is daar te vondeling gelegd en brengt er de eerste jaren van haar leven door. In de rest van het boek zwerft ze rond in de stad als prostitué. Na jaren keert ze gedesillusioneerd terug naar de carrer de les Camèlies, op zoek naar haar verloren kindertijd. 

De verhalen van Rodoreda lijken heel gewoon, maar zijn geschreven in een stijl die de Catalaanse literatuur nog niet eerder kende: fraai gestileerd en doeltreffend, heel dicht tegen spreektaal aan. 

KLIK HIER om dit boek te bestellen: Mercé Rodoreda, Colometa, Uitgeverij Menken Kasander & Wigman (2016), vertaling Elly de Vries-Bovée; In de Cameliastraat, Uitgeverij Menken Kasander & Wigman (2015), vertaling Frans Oosterholt. 

Miguel de Cervantes: ‘De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha’

In Barcelona zijn behalve de echte voetstappen van meesterverteller Miguel de Cervantes ook de fictieve te volgen van het hoofdpersonage uit zijn wereldberoemde boek ‘De vernuftige edelman van Don Quichot van La Mancha’. Hoewel er geen precieze datum bekend is, is Cervantes er op zijn minst één keer geweest. Barcelona is de enige stad die in zijn ridderroman voorkomt, in de hoofdstukken 61 tot 65 van het tweede deel. Hij zou gelogeerd hebben op de Paseo de Colón, nummer 2, nu La Casa de Cervantes, dicht bij de muren waarmee de ‘Ciudad Condal’ toen omringd was en waar hij een schitterend uitzicht had op de Middellandse zee. Door het Portal del Mar betraden Don Quichot en Sancho Panza de stad op de feestdag van San Juan. De Castiliaanse avonturiers waren opgetogen, ze zagen voor het eerst de zee! Maar niet lang daarna werd op diezelfde plek Don Quijote verslagen door de Ridder van de Witte Maan. 

Een van de belangrijkste collecties ter wereld over Cervantes en zijn werk is te vinden in de Sala Cerventina van de Biblioteca Catalunya. Onder de zo’n 3400 exemplaren zijn uitgaven in de oorspronkelijke taal, vertalingen, biografieën, literaire kritieken alsmede op zijn werk geïnspireerde geschriften en iconografieën. 

In een straatje in de barrio Gótico, Calle Call 14-16, zat drukkerij Sebastián Cormellas die door Don Quichot werd bezocht en waar het apocriefe tweede deel was gedrukt. Dat was geschreven door een zekere Alonso Fernández de Avellaneda. Op de gevel staat nog een muurinschrift uit de 18e eeuw waaraan je kunt zien dat er vroeger een boekhandel zat.

Barcelona is het decor van verschillende hoofdstukken in het tweede deel; in 1617 werd er de eerste complete uitgave gedrukt; ook de eerste complete vertaling naar het Catalaans is er in 1882 uitgebracht. Voor de stad Barcelona reden om in de tweede helft van de 19e eeuw een straat naar de wereldberoemde Spaanse schrijver te vernoemen.

KLIK HIER om dit boek te bestellen: Miguel de Cervantes, (waarvan bovenstaand gedeelte zich in Barcelona afspeelt), luidt de titel: De vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha, uitgeverij Atheneum-Polak & van Gennep, twee delen, vertaling Barber van de Pol.

• Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (3)
• Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (2)
• Literaire reisgids van Spanje: verhalen voor de literaire toerist (1)

‘Typisch Spanje’
Het boek ‘Typisch Spanje rondgang door een eigenzinnig land’ geschreven en samengesteld door Frieda Kleinjan, is een bundel met fascinerende verhalen over uiteenlopende onderwerpen: architectuur, beeldende kunst, literatuur, sport, film, natuur, muziek, tradities… Al die verschillende cultuuruitingen vormen de identiteit van Spanje, leggen de ziel ervan bloot, tonen het land in al haar schakeringen. Voor elke Spanjeliefhebber valt er iets nieuws te ontdekken. KLIK HIER om dit boek te bestellen.

De hierboven vermelde boeken en/of producten zijn onderdeel van een affiliatie programma. Dat wil zeggen dat als je besluit iets te bestellen en uiteindelijk te kopen via de links die wij plaatsen, wij daar een klein percentage van krijgen als commissie. Daar merk jij als koper helemaal niets van want dat rekent de verkoper met ons af. Bedankt voor het bestellen en kopen via ons artikel, dat stellen wij zeer op prijs. Veel plezier ermee!