MADRID – De huidige pandemie van het coronavirus wordt door veel mensen vergeleken met die van de allesverwoestende Spaanse griep een eeuw geleden. Maar de verschillen zijn groot en beide pandemieën zij niet met elkaar te vergelijken. Het grootste verschil is natuurlijk de wetenschappelijke kennis die men nu heeft en de huidige medische voorzieningen die niet te vergelijken zijn met die van het naoorlogse 1918-1919. 

De Spaanse griep zaaide in slechts twee jaar dood en verderf over de hele wereld waarbij men spreekt over 20 tot 100 miljoen doden. Het gaat daarbij om ruwe schattingen omdat er niet veel informatie bekend is over de sterfgevallen in alle landen.

De Spaanse griep ontstond tijdens en na de Eerste Wereldoorlog. Toen deze oorlog in november 1918 eindigde en soldaten terugkeerden naar hun landen, werden ze overal ter wereld feestelijk onthaald. Door deze wereldwijde massabijeenkomsten verspreidde het virus zich gemakkelijk. 

In de VS stierven volgens schattingen 675.000 mensen, in Frankrijk 200.000, in Engeland 400.000, in Nederland meer dan 40.000. In India en Rusland stierven miljoenen mensen. 

Volgens schattingen zijn er in Spanje zo’n 250.000 mensen aan het griepvirus overleden, dit terwijl Spanje zich niet met de Eerste Wereldoorlog bemoeide. Dankzij dit virus werd de levensverwachting in Spanje met 12 jaar verminderd.

Al met al lijkt het erop dat 20% van de toenmalige wereldbevolking besmet raakte, in totaal een half miljard mensen. De meest voorzichtige schattingen komen op 20 tot 40 miljoen doden. En net zo snel als het kwam, verdween het virus ook weer: eind 1919 was het voorbij.

De naam: Spaanse griep

Hoewel het de Spaanse griep of Spaansche ziekte genoemd wordt, ligt de oorsprong van deze ziekte naar alle waarschijnlijkheid in de Verenigde Staten. Dit nieuwe influenzavirus van het subtype H1N1, heeft uiteindelijk geleid tot de pandemie.

Het werd Spaanse griep genoemd omdat kranten in Spanje, een neutraal land in de Eerste Wereldoorlog, er het eerst over berichtten en dus werd het maar eenvoudigweg Spaanse griep genoemd. 

Aanvankelijk was het virus niet dodelijk, maar dat veranderde al snel. In Spanje, waar geen oorlogscensuur bij de media heerste, sloegen de kranten groot alarm toen verschillende mensen aan het virus stierven.

Symptomen

De dood trad in na enkele dagen van koortsaanvallen die aan griep deden denken. Zo kreeg het virus zijn nogal misleidende naam. De Spaanse griep begon met hoge koorts, hoesten, spierpijn en keelpijn, gevolgd door extreme moeheid en flauwtes. Men verloor zoveel energie dat men niet meer kon eten en drinken. De ademhaling werd steeds moeilijker en binnen enkele dagen trad de dood in.

Ook bij coronavirus en COVID-19 lijken de symptomen op de griepverschijnselen zoals hoesten, kortademigheid, koorts, spierpijn, verwardheid, hoofdpijn en keelpijn.

Leeftijden

De Spaanse griep had de opmerkelijke eigenschap om jonge volwassenen te treffen. Dit in tegenstelling tot gangbare griepepidemieën waar met name kinderen en senioren de ziekte krijgen en laatstgenoemden de grootste risico’s lopen.

Patiënten die overlijden aan het coronavirus zijn doorgaans ouderen en mensen met een zwakke conditie (vaak doordat ze al een andere ziekte hebben). Kinderen en jonge volwassenen lijken minder gevoelig te zijn voor het virus.

Herkomst virus

Men schrijft dat de oorsprong van het virus tijdens de Spaanse griep terug te leiden is naar dieren. Waarschijnlijk is het virus via vogels en varkens bij de mens gekomen. 

In het geval van het huidige coronavirus wordt ook gesproken over overdracht via dieren, in dit geval in China en waarschijnlijk via de civetkat of Chinese Hoefijzervleermuizen.